Ενας φίλος που σπουδάζει λογιστική πάντα μου θυμίζει την πρώτη του διάλεξη,
– παιδιά ποιός ο σκοπός μιας εταιρείας?
– να κάνει κέρδη κύριε.
– ΟΧΙ! Να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της.

Για πολλά χρόνια πήγαινα σε ένα καφενείο. Μια μέρα άνοιξε και δεύτερο
κατάστημα και σήμερα έγινε αλυσίδα με τζίρο δεκάδες εκατομμύρια.

Δηλαδή δεν φτάνει στο μαγαζάκι να βγάζεις ένα μισθό εσύ και ένα η γυναίκα
σου, αλλά πρέπει να το μεγαλώνεις, να επεκτείνεσαι για να φας όλη την
πίτα και να μην αφήσεις τίποτα στον άλλο – τον ανταγωνιστή που λένε,
γιατί ως γνωστό θα σε φάει αυτός αν δεν τον φας εσύ. Βέβαια.

Αλλά τα κέρδη που έκανες μείον τα χαβιάρια τις σαμπάνιες και τα κοψίδια
που θα φας, τι θα τα κάνεις? Δεν μπορείς να κολυμπάς μέσα όπως ο Σκρουτζ
γιατί ως γνωστόν το παρκαρισμένο κεφάλαιο λιώνει σαν βούτυρο στον ήλιο,
πρέπει να τα επενδύσεις. Και όχι όπου και όπου έτσι? Μόνο εκεί που θα σου
αποφέρουν μέγιστο κέρδος. Μην τα επενδύσεις σε πρωτοποριακές αντλίες για
την Αφρική αλλά σε κάτι μούρλια στριγκάκια με στρας. Και τι θα γίνει όταν
τα κέρδη στερέψουν, όταν τα κεφάλαια που περιμένουν να επενδυθούν γίνουν
τόσα πολλά που δεν παράγουν κέρδος πλέον? Ε τότε θα πρέπει κάποια να
καταστραφούν για να ξεκινήσει ξανά το παιγνίδι. Μόνο που κανένας λογικός
καπιταλιστής δεν θα βρεθεί για να καταστρέψει τα κεφάλαια του εθελοντικά,
αυτά τα πράγματα ρυθμίζονται με τον νόμο της ζούγκλας, δηλαδή με πόλεμο
όπως έγραψε πριν 2,3 μέρες ο ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ.

Προς το παρόν το Κεφάλαιο εξασφαλίζει τα κέρδη του με την συμπίεση του
εργατικού κόστους. Σύμμαχος του το Κράτος (και ΕΕ (1)) που μείωσε μισθούς,
απεμπόλησε συλλογικές συμβάσεις που δίνουν διαπραγματευτική δύναμη στον
Εργαζόμενο μα και αυξάνοντας σκόπιμα την Ανεργία (με διάφορες “αθώες”
πολιτικές) για να αυξήσει την προσφορά εργασίας άρα και αυτόματα μείωση
μισθών. Αλλά αυτή η λύση έχει ημερομηνία λήξης.

Τέτοια πράγματα δεν τα καταλαβαίναμε πολλοί (ούτε και το τί σήμαινε
Μάαστριχτ) μέχρι που μας άνοιξε τα μάτια αυτή η κρίση και αρχίσαμε να
διαβάζουμε την θεωρία του Μαρξ. Όπως έκαναν πριν από εμάς και ο Πέτρος και ο Γιόχαν και ο Φραντς (2).

Εκεί έμαθα ότι η ταξική πάλη είναι μια αδιαμφισβήτητη αλήθεια στην
κοινωνία, από την οποία πηγάζει κάθε αλλαγή. Στο μυαλό μου την βλέπω σαν
ένα mexican stand-off (3) όπου κάθε τάξη περιμένει ένα μικρό λάθος από τις άλλες, ένα παραπάτημα, ένα κλείσιμο των ματιών ώστε να κερδίσει ένα πόντο σε αυτή την πάλη.

Ο μη-ταξικά συνειδητοποιημένος εργαζόμενος αυτό το αγνοεί. Όταν
νιώθει τα δόντια του καπιταλιστή (που δεν τον φτάνει το κέρδος μα θέλει την
μεγιστοποίηση του κέρδους) στα καπούλια του, το αποδίδει σε 1,002 άλλους
λόγους (διαφθορά, ανίκανοι υπουργοί, πλεονέκτες τραπεζίτες, μετανάστες,
επιδόματα και συντάξεις) εκτός από την νομοτέλεια της ταξικής πάλης.
Κάποτε μάλιστα νιώθει και ένοχος, “τεμπέλιαζα τον τελευταίο καιρό”, “πήρα
πολλά επιδόματα”, κτλ. Ενώ ούτε του περνά από το μυαλό η σκέψη να
αντιδράσει γιατί ο εν λόγω καπιταλιστής προστατεύεται και νομιμοποιείται
από το κράτος, όπως διάβασα σε αυτή την γλαφυρή διάλεξη του Λένιν:

Στο ζήτημα αυτό πριν απ’ όλα πρέπει να προσέξουμε ότι κράτος δεν υπήρξε
πάντα. Υπήρξε καιρός που δεν υπήρχε κράτος. Αυτό εμφανίζεται εκεί και
τότε, όπου και όταν εμφανίζεται ο χωρισμός της κοινωνίας σε τάξεις, όταν
εμφανίζονται εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι.

Και ενώ οι καπιταλιστές είναι ταξικά συνειδητοποιημένοι 100 τα 100, δεν θα
παραξενευόμουνα αν η τάξη με τους λιγότερους συνειδητοποιημένους να είναι
η Εργατική. Και τώρα το πληρώνει.

Έμαθα επίσης ότι η καλοπέραση του Α αποτελείται από την
καλοπέραση του καπιταλιστή Β συν την εξαθλίωση του εργαζόμενου Γ. Καλά το
λέει ο Τσε Γκεβάρα σε αυτή την συνέντευξη:

Όταν όμως μιλάτε για τον αμερικανικό τρόπο ζωής, και αυτόν του ελεύθερου
κόσμου, πρέπει να λάβετε υπ’ όψη τα 200 εκατομμύρια ανθρώπων στη Λατινική
Αμερική που πεθαίνουν της πείνας, που πεθαίνουν από αρρώστιες, που η ζωή
τους δεν περνάει τα 18 χρόνια, που πεθαίνουν σε παιδική ηλικία. Όλοι αυτοί
οι άνθρωποι συμβάλλουν στο οικονομικό μεγαλείο των Ηνωμένων Πολιτειών οι
οποίες τους εκμεταλλεύονται με τον ένα η τον άλλο τρόπο. Το ίδιο συμβαίνει
στην Αφρική και συνέβη επίσης στην Ασία. Ο μαρξισμός δίνει ένα τέλος σε
όλα αυτά.

Τώρα κάθε φορά που βλέπω κάποιον να χαϊδεύει το αιφόνο του βλέπω από πίσω ένα ροδαλό καπιταλιστή να μετρά τα λεφτά του γελώντας και ένα φτωχαδάκι να βγάζει τα μάτια του να το συναρμολογήσει σε κάποια Ειδική Οικονομική Ζώνη της Ασίας (σύντομα και στην Ελλάδα) για πενταροδεκάρες και 12ωρο.

Τέλος έμαθα ότι είναι ανώφελο να περιμένουμε από κάποιον να εξημερώσει τον
καπιταλισμό, ή να τον θέσει στην υπηρεσία των εργαζομένων (σχήμα οξύμωρο
έτσι και αλλιώς αφού ο καπιταλισμός βασίζεται στην εκμετάλλευση των
εργαζομένων) μου άρεσε αυτή η συνομιλία του Στάλιν με τον συγγραφέα Η.G.Wells:

Αλλά το βέβαιο είναι ότι δεν μπορείς να φθάσεις σταδιακά στον σοσιαλισμό,
με την αγγλοσαξονική έννοια του όρου, υπό συνθήκες καπιταλισμού. Τι είδους
σοσιαλισμός είναι αυτός; Στην καλύτερη περίπτωση θα βρεθεί μέσα στον
ασφυκτικό κλοιό των πιο σκληρών εκπροσώπων του καπιταλισμού, του
συστήματος της εκμετάλλευσης του ανθρώπου, ενώ αντίθετα προϋποθέτει την
εφαρμογή της αρχής του ελέγχου της οικονομίας σε όλα τα επίπεδα. Και
αμέσως μόλις ο Ρούζβελτ προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει μέσα που θα
μπορούσαν να κλονίσουν τα θεμέλια του καπιταλισμού θα υποστεί συντριπτική,
εξευτελιστική ήττα. Γιατί οι τράπεζες, η βιομηχανία, οι μεγάλες
επιχειρήσεις και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις δεν είναι στα χέρια του, δεν
θα μπορεί να τις ελέγξει. Οι σιδηρόδρομοι και ο εμπορικός στόλος, τα
πάντα, είναι ατομική ιδιοκτησία. Στρατιές ολόκληρες ειδικευμένων εργατών,
μηχανικών και τεχνοκρατών δουλεύουν για λογαριασμό ιδιωτικών επιχειρήσεων. Επιπλέον, στον καπιταλιστικό κόσμο το κράτος είναι ένας θεσμός
συνυφασμένος με την άμυνα της χώρας, τη διατήρηση της τάξης. Είναι δηλαδή
απλώς μια φοροεισπρακτική μηχανή. Υπό μιαν αυστηρή έννοια λοιπόν η
οικονομία δεν βρίσκεται στα χέρια του κράτους. Αντίθετα, το κράτος
βρίσκεται στα χέρια της καπιταλιστικής οικονομίας, τελεί υπό τον έλεγχό
της. Γι’ αυτόν τον λόγο πολύ φοβάμαι ότι ο Ρούζβελτ δεν θα καταφέρει να
κάνει αυτό που λέτε – αν βεβαίως υποθέσουμε ότι θα ήθελε.

Στο ίδιο κείμενο λέει ότι η ανεργία εξυπηρετεί ένα πολύ απλό σκοπό, την
ρύθμιση της προσφοράς στην αγορά εργασίας δηλαδή την χειραγώγηση των
μισθών από τους εργοδότες, άρα η υψηλή ανεργία είναι εν πολλοίς
προ-σχεδιασμένη και τονώνει τις επιχειρήσεις. Ελεμένταρυ Γουάτσον,
Ελεμένταρυ.

Έχουμε και λέμε, ταξική πάλη, ταξική συνειδητοποίηση ή διολίσθιση,
εκμετάλλευση ανθρώπων από ανθρώπους, μεγιστοποίηση κέρδους, επένδυση
κερδών, ο καπιταλισμός δεν εξημερώνεται, δεν διαχειρίζεται προς όφελος της
Εργατικής τάξης.

ΑΧΠ

——

1. Τελικά η ΕΕ το άξιζε το Νόμπελ Ειρήνης. Με τις αντι-εργατικές ρήτρες του Μάαστριχτ που πίεσε τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τα τελευταία χρόνια συμπίεσε το εργατικό κόστος και έδωσε λίγα χρόνια ακόμα κερδοφορίας του Κεφαλαίου. Η καταστροφή του συσσωρευμένου Κεφαλαίου με κάποιο πόλεμο θα αργήσει 5,6 χρόνια ακόμα.
2. Μεταξύ μαθημάτων μπαλέτου ή Μαρξιστικό Φροντιστήριο, θα διάλεγα το δεύτερο για το παιδί μου.
3. Το mexican stand-off της ταξικής πάλης το συνέλαβε, κατά την γνώμη μου, και ο Σέρτζιο Λεόνε στην ταινία του, Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος. Όπου βέβαια, ο Καλός και ο Άσχημος συμμαχούν εναντίον του Κακού για να μοιραστούν το παραδάκι.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://topronomiotouftwxou.wordpress.com/

Η προσέγγιση με τον πρώτο μεγαλύτερο αυτήν τη στιγμή στρατηγικό επενδυτή, την Κίνα, μετά την επίσκεψη στην Αθήνα του κινέζου πρωθυπουργού Λι Κετσιάνγκ, την αναβάθμιση των ήδη θερμών -λόγω των πολλών και ποικίλων επενδύσεων – σχέσεων, και τις υποσχέσεις του Αντώνη Σαμαρά πως η Ελλάδα αν μη τι άλλο θα μπορούσε να αποτελέσει το εμπορικό προτεκτοράτο των Κινέζων στο όνομα των επενδύσεων που τάχα επιφέρουν πολλές θέσεις εργασίας, θα πρέπει να προβληματίσει τους Έλληνες πολίτες, που λόγω των πολλών και διαφόρων προβλημάτων ελέω της κρίσης, καλούνται να προσφερθούν ως φτηνή τροφή σε Ρώσους, Καταριανούς και Κινέζους επενδυτές.

Η κατηγορία είναι στάνταρ: όποιοι δεν συμφωνούν με την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα, είναι κατά της πατρίδας. Όποιοι συκοφαντούν την κυβέρνηση για τις κινήσεις αυτές, δεν κάνουν, λέει, τίποτε άλλο παρά να καταστροφολογούν και να εύχονται την οικονομική τελμάτωση της χώρας. Δεν αναφέρεται βέβαια τίποτε αναφορικά με το αν αυτές οι προσφορές από την χώρα μας είναι προς το συμφέρον των πολιτών ή αν όλα γίνονται διότι πολύ απλά δεν υπάρχει για την κυβέρνηση άλλη δυνατότητα εισχώρησής της στην αναπτυξιακή διαδικασία.

Τώρα, πως γίνεται και θεωρείται ανάπτυξη η δωρεά φιλέτων σε ξένους επενδυτές με αντάλλαγμα κάποιων θέσεων εργασίας, με τις γνωστές αποικιοκρατικού τύπου συμβάσεις και μισθούς (πάλι στο όνομα της κρίσης), την χωρίς όρους παράδοση κομβικών λιμανιών όπως το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας και της Μεσογείου – του Πειραιά – που για τους Κινέζους αποτελεί στρατηγικό εμπορικό πλεονέκτημα για την είσοδο των προϊόντων τους στην Ευρώπη, αυτό θα έπρεπε να γίνει αντικείμενο ευρείας συζήτησης μεταξύ των εμπειρογνωμόνων σε θέματα οικονομικής ανάπτυξης, των συνδικάτων λιμενεργατών και όλων όσων εμπλέκονται ή ενδιαφέρονται στην εν λόγω κινέζικη εμπλοκή.

Βέβαια, για την κυβέρνηση, η λύση αυτή δεν είναι παρά μονόδρομος από την στιγμή που έχει ήδη απορρίψει τις εγχώριες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, που πολλά κόμματα της Αντιπολίτευσης πρότειναν ως λύση. Οι πρωτοβουλίες αυτές αφορούσαν πολλούς τομείς που υποδείκνυαν τον τρόπο με απλά μέσα και αποφάσεις. Η κυβέρνηση όμως, επενδύοντας στις υποσχέσεις για τον τουρισμό, ισχυριζόμενη ότι η χώρα σε λίγο καιρό θα βουλιάξει από Ρώσους, Κινέζους και Σαουδάραβες τουρίστες, θεωρεί πως εφεξής αυτό θα είναι το διαπραγματευτικό της χαρτί στις όποιες διαβουλεύσεις με τους ξένους επενδυτές, η προσφορά νησιών και φιλέτων σε προσιτές τιμές και με πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Κάποιο λάθος όμως έχει κάνει η κυβέρνηση. Τουριστική ανάπτυξη δεν γίνεται υπό την καθοδήγηση των όποιων Κινέζων ή Ρώσων, ούτε η αλόγιστη προσφορά εδαφών με αντιστάθμισμα μερικών εκατοντάδων θέσεων εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, αυτές οι συναλλαγές που γίνονται ερήμην των πολιτών, θα γυρίσουν μπούμερανγκ στην κυβέρνηση, που θέλει να δείξει όσο το δυνατόν γρηγορότερα έργο. Το λέω αυτό διότι δεν βλέπει ο κόσμος με καλό μάτι ούτε την πλουσιοπάροχη προσφορά, ούτε την μεγαλόσχημη υποτελικού τύπου ξενάγηση των Κινέζων στην χώρα μας, με δεδομένο μάλιστα ότι αυτή η χώρα κατηγορείται εδώ και πολλά χρόνια με σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εργασία και την ελευθεροτυπία.

Κοινώς ειπείν, ο κος Σαμαράς ανοίγει παρτίδες με μια χούντα, με το επιχείρημα ότι οι Κινέζοι έχουν το χρήμα και αυτοί θα μας αναστήσουν. Αυτοί όπως και οι Ρώσοι του Πούτιν, που αναδεικνύεται σε έναν ακόμη δυνάστη του λαού του και που με όχημα την Gazprom επεκτείνεται στην Ευρώπη, στο όνομα και αυτός της προσφοράς ρευστότητας. Θα πει βέβαια, κάποιος «καλά τα ανθρώπινα δικαιώματα θα κοιτάξουμε τώρα, όταν πρέπει να επιβιώσουμε σαν χώρα;» Ασφαλώς, εκεί έχουν καταντήσει τον κόσμο, να αποδέχεται το ξέπλυμα μαύρου χρήματος – από εμπόριο όπλων και ναρκωτικών μέχρι διακίνηση γυναικών – στο όνομα της «τόνωσης της εγχώριας ανάπτυξης», και με την λογική του «ας τα κονομήσει ο μαγαζάτορας ή ο ξενοδόχος στα νησιά, αδιάφορο αν τα λεφτά που του αφήνουν προέρχονται από σκοτεινά κανάλια….».

Έτσι έκαναν μέχρι πρότινος και με τους «φραγκάτους» Ρώσους τουρίστες, την ίδια στιγμή που έτρεμαν στην δράση της ρώσικης μαφίας και δυσφορούσαν που η Κύπρος ήταν το «πλυντήριο» των Ρώσων μεγαλοιδεατών. Όλα για το χρήμα λοιπόν και ας μείνουν στο περιθώριο όλοι οι διαφωνούντες, αυτοί οι τάχα σταθεροί «εχθροί της πατρίδας». Μιλάμε για την κινέζικη επέλαση στο όνομα της αποφυγής της κρίσης και όταν αναφερόμαστε σε αυτούς πρέπει πάνω απ΄όλα να σιωπούμε. Έτσι αξιώνουν από την κυβέρνηση, που με αντάλλαγμα λίγων θέσεων εργασίας δελεάζουν τους πολίτες και αδημονούν για την έλευση των κινέζικων τσάρτερ. Θα δείξει αγαπητέ κε Σαμαρά που θα οδηγήσει η εν λόγω πολιτικής σας.

Στο αν η χώρα εφεξής θα είναι ο παράδεισος των μεγαλοαστών της νέας επιθετικής μορφής καπιταλισμού ή αν το στοίχημά σας θα χαθεί στις ολοένα και περισσότερες αξιώσεις των παμπόνηρων επενδυτών. Γιατί, να μην το ξεχνάμε, αυτοί δίνουν χρήμα και αγοράζουν μισθωτή σκλαβιά προς εξυπηρέτηση πάνω απ όλα των δικών τους συμφερόντων. Επενδύουν προπαντός για να κερδίσουν πολλαπλώς σε σχέση με αυτά που προσφέρουν. Ρίχνουν χρήμα και αγοράζουν σκλαβιά.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://tvxs.gr/

Πώς λέγεται αυτός που:

Τον παίρνει από το χεράκι ο μεγιστάνας Ανιέλι και τον παρουσιάζει στους βιομήχανους ως τον πιστότερο υπηρέτη της τάξης του, όπως έγινε το Μάρτη του 1919 με τον Μουσολίνι στην έδρα του Συνδέσμου Βιομηχάνων της Ιταλίας;
Συγκροτεί τάγματα εφόδου χρηματοδοτούμενα από εργοστασιάρχες και χτυπά εργάτες και απεργίες, όπως έκαναν το 1920 στην Ιταλία οι μελανοχίτωνες;

Αυτόν που ο βασιλιάς Βιτόριο Εμμανουέλε παίρνει υπό την αγκάλη του και τον διορίζει πρωθυπουργό, όπως έγινε το 1922 με τον Ντούτσε;

Που κάνει πραξικόπημα το 1923 και δέκα χρόνια αργότερα οι τραπεζίτες και οι βιομήχανοι τον διορίζουν Καγκελάριο, όπως έγινε το 1933 με τον Χίτλερ;

Έχει καταλάβει την εξουσία και υπόσχεται από τη Λέσχη των Γερμανών Βιομηχάνων του Ντίσελντορφ ότι θα τεθεί «το κράτος στην υπηρεσία του ιδιωτικού κεφαλαίου», όπως έκανε το 1933 ο Φύρερ;

Αυτός λέγεται -και είναι- φασίστας και ναζιστής. Καθότι φασισμός και ναζισμός είναι να παριστάνεις τον «αντισυστημικό» και να είσαι το πιο πιστό σκυλάκι και το πιο σιχαμερό φιδάκι στην υπηρεσία του συστήματος.Ας δούμε πίσω από την «αντισυστημική» μάσκα του φασισμού και του ναζισμού, πίσω από τα μούσκουλα του χρυσαυγίτικου υπόκοσμου, τι δουλικά του συστήματος κρύβονται:

Όταν διαπράχτηκε το σκάνδαλο της παραχώρησης της Αγροτικής Τράπεζας στην Πειραιώς, το μοναδικό κόμμα της αντιπολίτευσης που συντάχθηκε πλήρως με την κυβέρνηση, που όχι μόνο δεν υπερψήφισε αλλά και μπλόκαρε την πρόταση για τη σύγκληση της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων για το θέμα (3/8/2012), ήταν τα «χρυσαύγουλα» των τραπεζιτών.

Ίσως αυτή είναι και η εξήγηση για το ότι η Χρυσή Αυγή επαινείται τόσο συχνά από το πόρταλ bankingnews.

Όταν ο Λάτσης ζήτησε από το δημόσιο να φορτωθεί τη συντήρηση του Μουσείου του, ο πιο ένθερμος οπαδός του στη Βουλή αποδείχτηκε η Χρυσή Αυγή, που διό στόματος Παναγιώταρου (19/9/2012) επιδαψίλευσε ύμνους για την «προσφορά» και μίλησε με ανυπόκριτο θαυμασμό για «έναν εκ των πλουσιοτέρων ανθρώπων της γης».

Όταν ο λαός διαδήλωνε ενάντια στο δεύτερο Μνημόνιο, ο Κασιδιάρης έβλεπε «τρομοκράτες» και ζητούσε στη Βουλή (20/9/2012) να δοθεί οικονομική ενίσχυση για τις ζημιές που είχαν υποστεί τα υποκαταστήματα των τραπεζιτών και των πολυεθνικών «από τους τρομοκράτες και αυτούς που δημιούργησαν τα επεισόδια».

Όταν η κυβέρνηση Σαμαρά έφερνε με το Μεσοπρόθεσμο μέτρα δισεκατομμυρίων ευρώ σε βάρος του λαού, η έγνοια των χρυσαυγιτών ήταν να απαλλαγούν οι εφοπλιστές ακόμα και από την «έκτατη εισφορά» του γελοίου (για τα μεγέθη τους) ποσού των 80 εκατ. ευρώ: «Ο κλάδος της ναυτιλίας έχει στηρίξει την ελληνική οικονομία κατά το παρελθόν, εσείς πάλι συμβάλλετε καθοριστικά στην καταστροφή του» ωρυόταν (5/11/2012) ο Γερμενής ή «Καιάδας» μέσα στη Βουλή.

Όταν ήρθε στη Βουλή ο προϋπολογισμός-καρμανιόλα, η αγωνία των ναζιστών ήταν μη χάσουν έστω και ένα ευρώ οι εταιρείες όπλων και το NATO: «Να μην περικοπεί έστω κι ένα ευρώ από την άμυνα», δόλωνε (11/11/2012) ο χρυσαυγίτης Ζησιμόπουλος.

Όταν έγινε η απεργία των εργολαβικών εργαζόμενων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, το Νοέμβριο του 2012, οι πρώτοι που εξέδωσαν ανακοίνωση ζητώντας από τους εισαγγελείς να παρέμβουν κατά των απλήρωτων εργαζόμενων ήταν οι νεοναζί.

Όταν έσκασε η υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ, ανάμεσα σε εκείνους πουψήφισαν «όχι» στη σύσταση εξεταστικής επιτροπής της Βουλής, ήταν και ο χρυσαυγίτης Αρβανίτης. Όπως είπε αργότερα (20/12/2012) ψήφισε έτσι «κατά λάθος».

Όταν ήρθε στη Βουλή η τροπολογία για ξεπούλημα ακόμη και ολόκληρων νησιών και βραχονησίδων, ο Παναγιώταρος ψήφισε 14/2/2012) υπέρ της τροπολογίας! Μιάμιση ώρα αργότερα και μετά τo σάλο από το ξεβράκωμα, είπαν πάλι ότι είχαν κάνει λάθος.

Αυτοί είναι. Μούτσοι των εφοπλιστών, τσιράκια των βιομηχάνων.
Νίκος Μπογιόπουλος – «Unfollow»
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://mlagananews.blogspot.gr/2014/06/blog-post_3808.html

Όλα δείχνουν ότι το τελειωτικό χτύπημα στη δημόσια παιδεία θα δοθεί με όπλο το εκπαιδευτικό κουπόνι (School voucher ) που συνδυάζεται με την ελεύθερη επιλογή σχολείου από τις οικογένειες των μαθητών. Στο τέλος του κειμένου θα σας πω μία ιστορία που θα μοιάζει με ιστορία συνωμοσίας .Η αλήθεια είναι ότι δεν θα μπορούσε να είναι κάτι διαφορετικό από τη στιγμή που αναφέρεται σε συνωμότες .Για εκείνους που συνωμοτούν εις βάρος της δωρεάν και δημόσιας παιδείας της χώρας.

Τι είναι το εκπαιδευτικό κουπόνι (voucher)
Το εκπαιδευτικό κουπόνι θα δίνεται στους γονείς κάθε παιδιού και θα αντιστοιχεί στα έξοδα της φοίτησής του για ένα έτος .Οι γονείς θα αναζητούν το καλύτερο σχολείο για το παιδί τους σε μια μεγάλη βάση δεδομένων που θα περιέχει όλα τα στοιχεία των σχολείων της χώρας. Αν επιλέξουν ιδιωτικό σχολείο προφανώς θα πληρώνουν τη διαφορά .Στην αρχή κάθε εκπαιδευτικού έτους ο κάθε διευθυντής σχολείου θα πηγαίνει στην τράπεζα με τα κουπόνια που θα έχει καταφέρει να μαζέψει και θα τα εξαργυρώνει σε χρήματα. Με τα χρήματα αυτά θα πρέπει να καλύψει όλα τα λειτουργικά έξοδα του σχολείου του (μισθοί εκπαιδευτικών , ρεύμα, νερό, τηλέφωνο ,κτιριακή συντήρηση ,πετρέλαιο , εξοπλισμός εποπτικών μέσων κ.α).Κοντολογίς το κάθε σχολείο θα έχει το δικό του budget (ανάλογα με τον αριθμό των εγγραφών ) και με αυτό θα πρέπει να καλύπτει όλα τα λειτουργικά έξοδα για ένα έτος, σα να ήταν μια αυτόνομη επιχείρηση.
Επειδή παρακάτω θα ακούσετε πράγματα εξωφρενικά που θα δυσκολεύεστε να πιστέψετε θέλω να σας πληροφορήσω ότι υπάρχει μεγάλη διεθνής εμπειρία και ότι όμοιες ή παρόμοιες πρακτικές έχουν ήδη εφαρμόσει αρκετές χώρες όπως η Αγγλία, οι Η.Π.Α., η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Σουηδία , η Δανία, η Ολλανδία κ.α. Επίσης αναρωτηθείτε πόσο δύσκολο ήταν πριν από 3-4 χρόνια να πιστέψετε κάποιες φωνές που μίλαγαν για αύξηση ωραρίου , για απολύσεις , για συγχώνευση σχολείων και για μείωση μισθών.

Θεωρία συνομωσίας ή πράξεις συνωμοτών
Ποιες είναι όμως οι αιτίες που η κυβέρνηση φαίνεται ότι μελετά πολύ σοβαρά την εφαρμογή του μοντέλου του εκπαιδευτικού κουπονιού ; Η απάντηση βρίσκεται στην παροιμία « με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια»: Από τη μία θα δώσει ένα νέο κτύπημα στο κοινωνικό κράτος ( συρρίκνωση δημόσιας παιδείας) και από την άλλη θα ευνοήσει τα ιδιωτικά συμφέροντα και τους αγαπημένους της «σχολάρχες»(δίνοντάς τους κρατική χρηματοδότηση αφού οι γονείς θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν το voucher και στα ιδιωτικά σχολεία).
Α) ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
Το κλειδί της όλης υπόθεσης είναι να μεταφέρει την ευθύνη για το ποια δημόσια σχολεία θα συνεχίσουν να υπάρχουν και ποια θα κλείσουν στους γονείς. Δίνοντας σε εκείνους το δικαίωμα επιλογής σχολείου ( χωρίς κανένα πλέον γεωγραφικό όριο που υπήρχε μέχρι σήμερα και που επέτρεπε στα παιδιά να φοιτούν μόνο σε σχολεία της περιοχής κατοικίας τους) ουσιαστικά θα τους βάζει να ψηφίζουν ποια σχολεία είναι καλά( πολλές επιλογές γονέων) και ποια είναι κακά .Φυσικά τα κακά σχολεία θα λειτουργούν με χαμηλό ετήσιο budget και τελικά θα κλείνουν αφού δεν θα έχουν αρκετούς πελάτες. Ουσιαστικός λοιπόν στόχος είναι το κάθε σχολείο να λειτουργεί σα μια αυτόνομη επιχείρηση που το μέλλον της θα κρίνεται από τις πωλήσεις της (εγγραφές μαθητών).Όσον αφορά τους εκπαιδευτικούς που θα ανήκουν σε ένα σχολείο που θα αναγκαστεί να κλείσει λόγω χαμηλής ζήτησης από τους γονείς το υπουργείο έχει φροντίσει να πάρει τα μέτρα του. Μέχρι σήμερα αυτοί οι εκπαιδευτικοί χαρακτηρίζονταν « υπεράριθμοι» και το υπουργείο παιδείας ήταν υποχρεωμένο να τους διασφαλίσει νέο σχολείο για να εργαστούν και μάλιστα κατά προτεραιότητα σε σχέση με άλλες χαρακτηρισμένες ομάδες ( από μετάθεση , διάθεση ΠΥΣΔΕ-ΠΥΣΠΕ, κλπ).Από εδώ και στο εξής αυτοί οι εκπαιδευτικοί απλά θα απολύονται αφού το υπουργείο παιδείας έχει σκοπό να νομοθετήσει την υπαγωγή των οργανικών θέσεων κατευθείαν στα σχολεία .Ήδη έχει εξαγγείλει ότι μέχρι τις αρχές του Ιουλίου του 2014 θα δοθεί οργανική θέση σε συγκεκριμένο σχολείο ,και μάλιστα χωρίς περιορισμό ωρών, σε όλους τους εκπαιδευτικούς. Ας καταλάβουμε ότι αυτό είναι μόνο το «τυράκι της φάκας».
Βέβαια για να διευκολυνθεί η εφαρμογή του εκπαιδευτικού κουπονιού έχει γίνει μια απίστευτη προετοιμασία από πλευράς του υπουργείου παιδείας.(αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας, ατομική αξιολόγηση, σύστημα καταγραφής δεδομένων my school, σταθμισμένες εξετάσεις με τη χρήση τράπεζας θεμάτων).

Με τι κριτήρια θα επιλέγουν οι γονείς το σχολείο που επιθυμούν για τα παιδιά τους;
Με βάση και τη διεθνή εμπειρία οι γονείς θα έχουν πρόσβαση σε μια μεγάλη βάση δεδομένων (σε αρκετά κράτη έχει την ονομασία my school ) με όλα τα σχολεία της χώρας (δημόσια και ιδιωτικά)που θα περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζονται για να κάνουν τη σωστή επιλογή :
1)Στοιχεία για τους εκπαιδευτικούς κάθε σχολείου : Οι εκπαιδευτικοί θα έχουν μετρήσιμα προσόντα αφού θα έχουν περάσει από αξιολόγηση
2) Στοιχεία για τις επιδόσεις των μαθητών : Θα παρέχονται στατιστικά αποτελέσματα από τις επιδόσεις των μαθητών(leaguetables) και φυσικά επειδή πρέπει η κρίση των επιδόσεων να θεωρείται αντικειμενική και αξιόπιστη εδώ ¨κουμπώνει ¨η χρήση της τράπεζας θεμάτων .
3) Στοιχεία για την συνολική εικόνα του σχολείου ( εύρυθμη λειτουργία , εξεύρεση περισσότερων οικονομικών πόρων από χορηγούς και δημοτικούς φορείς , τα project , οι μειονότητες που φοιτούν στο σχολείο ,το συνολικό διαθέσιμο budget του σχολείου).Τα στοιχεία αυτά θα καταγράφονται κάθε έτος με τη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδος (ΑΕΕ).

Β)ΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
Οι ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων ,εδώ και λίγο καιρό, ζητούν επιτακτικά από την κυβέρνηση κρατική χρηματοδότηση μέσω εκπαιδευτικών κουπονιών και φαίνεται ότι κατά πάσα πιθανότητα θα τη λάβουν. Το υπουργείο παιδείας λοιπόν θα δίνει στους γονείς το δικαίωμα να επιλέξουν ( με τη χρήση του voucher) και ιδιωτικό σχολείο για το παιδί τους αρκεί να καλύπτουν τη διαφορά στα έξοδα φοίτησης . Φυσικά δεν θα είναι η πρώτη φορά που η κυβέρνηση θα προωθήσει κρατική χρηματοδότηση σε ιδιωτικά συμφέροντα (τρανό παράδειγμα οι τράπεζες).Με αυτό τον τρόπο όχι μόνο θα σώσει οικονομικά πολλούς σχολάρχες που λόγω της κρίσης έχουν τεράστια οικονομικά αδιέξοδα αλλά θα χρησιμοποιήσει την μετατόπιση πολλών παιδιών από τα δημόσια στα ιδιωτικά σχολεία για να ελαττωθεί ο αριθμός των μαθητών που φοιτούν στα δημόσια σχολεία και έτσι αυτά να οδηγούνται στη συγχώνευση ή στο κλείσιμο.

Με ποιες μεθόδους όμως στρώθηκε το έδαφος για την επέλαση των «σχολαρχών»;
1)Η μελέτη του ΙΟΒΕ
Όπως πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις προηγείται η λίπανση του εδάφους από μελέτες που αποδεικνύουν αυτό που συμφέρει τους ενδιαφερόμενους . Στα μέσα του Φλεβάρη του 2014 έλαβε χώρα το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιδιωτικών Εκπαιδευτηρίων στην Ελληνοαμερικανική Ένωση. Ποιό ήταν το βασικό θέμα του συνεδρίου ; Το εκπαιδευτικό κουπόνι. Ποιοί άλλοι παραβρέθηκαν εκτός από τους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων ; Οι υπουργοί Παιδείας κ. Αρβανιτόπουλος και κ.Κεδίκογλου , ο υπουργός Ανάπτυξης κ.Χατζηδάκης και Γενικός Επιθεωρητής ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης κ. Ρακιντζής .
Το ΙΟΒΕ ( Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών ) είναι στην ουσία η «δεξαμενή σκέψης του ΣΕΒ (Σύλλογος Ελλήνων Βιομηχάνων)» .Μην ξεχνάμε ότι και ο κ. Στουρνάρας που φέρεται να είναι ο συντάκτης των Μνημονίων είχε μακρά θητεία στη θέση του Γενικού Διευθυντή του ΙΟΒΕ. Ποιά ήταν τα βασικά σημεία αυτής της έρευνας η οποία ,παρεμπιπτόντως αναφέρω, διαβάστηκε στο 1ο Συνέδριο Ιδιωτικών Εκπαιδευτηρίων ;
α) Στις 29 χώρες του ΟΟΣΑ οι επιδόσεις των μαθητών των ιδιωτικών σχολείων είναι καλύτερες εκείνων των δημόσιων σχολείων και αυτό οφείλεται στην χρηματοδότηση των γονέων.
β) Σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ (2012) ανάμεσα σε 29 χώρες-μέλη του, μόνο στην Ελλάδα και σε άλλες 2 χώρες δεν παρέχεται καθόλου κρατική χρηματοδότηση στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Θέτει, λοιπόν , επιτακτικά το ζήτημα της χορήγησης δημόσιας χρηματοδότησης στα ιδιωτικά σχολεία, για να μπορούν να φοιτούν μαθητές από όλα τα οικονομικά στρώματα και όχι μόνο από τα υψηλότερα έτσι ώστε να πραγματώνεται πιο ουσιωδώς η ισότητα ευκαιριών.
γ) Ότι πρέπει οι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα επιλογής σχολείου: είτε δημόσιου είτε ιδιωτικού, ώστε με αυτό τον τρόπο να βελτιώνεται το εκπαιδευτικό έργο των σχολείων.
2)Η ένταξη των ιδιωτικών εκπαιδευτικών στο υπουργείο εργασίας.
Με την ψήφιση του τελευταίου πολυνομοσχεδίου οι εκπαιδευτικοί που εργάζονται σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια πλέον δεν υπάγονται στο υπουργείο παιδείας αλλά στο υπουργείο εργασίας .Πέραν από την άρση της εποπτείας του κράτους από τη λειτουργία των ιδιωτικών σχολείων οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί μετατρέπονται πλέον σε απλούς ιδιωτικούς υπαλλήλους. Έτσι ελευθερώνονται οι απολύσεις (θα ισχύει ότι αφορά τον ιδιωτικό τομέα) και καταργούνται όλες οι συμβάσεις εργασίας και αντικαθίστανται από ατομικές. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι με την απειλή της απόλυσης οι εργοδότες θα μπορούν κάθε χρόνο να επιβάλουν νέες συμβάσεις με χειρότερους όρους εργασίας. Τι όμως εξυπηρετεί μια τέτοια ενέργεια;
Δίνει το δικαίωμα στους «σχολάρχες» να μειώσουν τα έξοδά τους ( απόλυση παλαιότερων εκπαιδευτικών και πρόσληψη νέων και φθηνότερων) .Προσωπική μου άποψη είναι ότι με αυτό τον τρόπο οι «σχολάρχες» μειώνοντας τα λειτουργικά τους έξοδα θα μπορούν να κάνουν καλύτερες τιμές στους γονείς ώστε το voucher να αρκεί και να μην απαιτείται από τους γονείς να καλύψουν καμία διαφορά από τη τσέπη τους. Έτσι με αυτό τον τρόπο οι εγγραφές των ιδιωτικών σχολείων θα εκτιναχθούν. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός στο συνέδριο των Ιδιωτικών Εκπαιδευτηρίων που αναφέρθηκε πιο πάνω τονίστηκαν και τα εξής : 5.000 τον χρόνο κοστίζει ένας μαθητής δημοσίου Γυμνασίου στο ελληνικό κράτος. 7000 ευρώ κατά μέσο όρο κοστίζει ο αντίστοιχος μαθητής του ιδιωτικού Γυμνασίου στους γονείς του .Είναι φανερό ότι η διαφορά δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη .Σκεφθείτε λοιπόν τους γονείς που θα έχουν ένα κουπόνι στα χέρια τους και θα μπορούν να επιλέξουν και δημόσιο και ιδιωτικό σχολείο .Τι λέτε ότι θα επέλεγαν;
3) Η υποβάθμιση της δημόσιας παιδείας και τα κοινωνικά στερεότυπα
Το υπουργείο παιδείας τα τελευταία χρόνια έχει φροντίσει να υποβαθμίσει τη δημόσια παιδεία , να αμαυρώσει την εικόνα των εκπαιδευτικών του δημοσίου και την εικόνα των δημόσιων σχολείων. Από την άλλη το υπουργείο ποντάρει στην αξιοποίηση των κοινωνικών στερεότυπων που επικρατούν : θεωρεί ότι τα μεσαία ή και κατώτερα στρώματα που ψάχνουν απελπισμένα να αναρριχηθούν ταξικά μέσω των παιδιών τους ,θα υποδεχτούν ως «μάννα εξ ουρανού» το εκπαιδευτικό κουπόνι που θα τους δίνει το δικαίωμα να γράψουν το παιδί τους σε ένα καλό σχολείο της επιλογής τους.

Οι ολέθριες συνέπειες του voucher στις χώρες που εφαρμόστηκε
1)Στις ΗΠΑ και στην Αγγλία αλλά και σε αρκετές άλλες χώρες που εφαρμόστηκε το voucher στην αρχή είχε θετική υποδοχή, κυρίως από τους γονείς χαμηλών και μεσαίων οικονομικών στρωμάτων που θεωρούσαν ότι το παιδί τους άξιζε ενός καλύτερου σχολείου .Οι στατιστικές όμως μελέτες έδειξαν ότι η αλλαγή σχολείου όχι μόνο δεν προκάλεσε βελτίωση της επίδοσης των παιδιών αλλά σε πολλές περιπτώσεις είχαμε και αισθητή πτώση .Οπότε ο αρχικός ενθουσιασμός των γονέων έχει πλέον μετατραπεί σε πονοκέφαλο.
2)Πάρα πολλά σχολεία που δεν είχαν αρκετή ζήτηση από τους γονείς έκλεισαν και οι εκπαιδευτικοί που εργάζονταν σε αυτά απολύθηκαν.
3)Τα σχολεία μετατράπηκαν σε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις όπου έπρεπε να διασφαλίζουν τη φήμη τους για να συνεχίζουν να υπάρχουν αφήνοντας όμως στην άκρη τον ουσιώδη παιδαγωγικό τους ρόλο. Προετοίμαζαν τους μαθητές τους μόνο για τις εξετάσεις και έριχναν το βάρος σε μαθήματα που εξετάζονταν σε εθνικό επίπεδο (μαθηματικά ,γλώσσα) με αποτέλεσμα την πλημμελή εκπαίδευση τους σε όλα τα άλλα μαθήματα.
4)Στους εκπαιδευτικούς που έβλεπαν ότι το επαγγελματικό τους μέλλον εξαρτάται από το μέλλον της σχολικής μονάδας (φήμη, επιτυχίες, εγγραφές ) παρατηρήθηκε έξαρση του συνδρόμου της εργασιακής εξουθένωσης ( burn out syndrome),αφού υπερέβαλαν εαυτόν λόγω της ανασφάλειας και αναγκάζονταν να εργάζονται πολλές ώρες εκτός ωραρίου για να προετοιμάσουν τους μαθητές για εξετάσεις , μη παίρνοντας καμία ευχαρίστηση από την διδασκαλία τους.
5)Ενώ στην αρχή όπου εφαρμόστηκε το voucher κάλυπτε το σύνολο της φοίτησης από ένα σημείο και μετά άρχισαν να μπαίνουν επιπλέον χρεώσεις στους γονείς με νέα «εκπαιδευτικά προϊόντα» που προσέφερε το σχολείο στους μαθητές και που δεν είχαν συμπεριληφθεί στο αρχικό πακέτο.
6)Ενώ οι υποστηρικτές του voucher μιλούσαν για πραγμάτωση της ισότητας ευκαιριών στην πραγματικότητα είχαμε μεγάλη όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων στην εκπαίδευση. Δημιουργήθηκε η κατηγορία των ανεπιθύμητων μαθητών που κανένα σχολείο δεν τους ήθελε γιατί θα αμαύρωναν τη φήμη του. Αδύναμοι μαθητές , μαθητές με μαθησιακά προβλήματα , μαθητές με οικογενειακά προβλήματα , παιδιά μεταναστών , ζωηροί μαθητές , παιδιά που ανήκουν σε μειονότητες θεωρήθηκαν προβλήματα του σχολείου και οι διευθυντές φρόντιζαν να απαλλαγούν από αυτούς είτε ελέγχοντας τις εγγραφές τους είτε εκμεταλλευόμενοι τις διατάξεις που ευνοούσαν κάτι τέτοιο.

To voucher είναι όπλο στα χέρια του νεοφιλελευθερισμού
Βασικός υποστηρικτής του εκπαιδευτικού κουπονιού (School voucher ) ήταν ο οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν( θεμελιωτής του νεοφιλελεύθερου μοντέλου οικονομίας ) που ισχυριζόταν ότι «το εκπαιδευτικό κουπόνι είναι ένα μέσο για να επιτευχθεί η μετάβαση από ένα κρατικό σύστημα σε ένα σύστημα της αγοράς». Η πρώτη που έτρεξε να εφαρμόσει το voucher στη χώρα της ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ (της Αγγλίας) που ως γνωστόν ήταν φανατική θαυμάστρια του νεοφιλελευθερισμού και πιστή φίλη του Φρίντμαν.
Το voucher στην ουσία μετατρέπει τον γονέα σε καταναλωτή και το σχολείο σε προϊόν. Η εκπαίδευση από κοινωνικό αγαθό που αφορά όλους μετατρέπεται σε ατομικό αγαθό . Το δημόσιο σχολείο όμως (όπως και όλα τα δημόσια αγαθά) ενισχύει το αίσθημα της λαϊκής ενότητας . Η συνέχειά του είναι συνυφασμένη με την ίδια την διατήρησης της δημοκρατίας.
Το voucher είναι πολύ επικίνδυνο εργαλείο γιατί είναι ύπουλο και ξεγελάει τους γονείς για τις πραγματικές του προθέσεις. Ο νεοφιλελευθερισμός τους κλείνει το μάτι και τους λέει : « πάρτε την κατάσταση στα χέρια σας , το παιδί σας αξίζει ένα καλύτερο σχολείο και εσείς αξίζετε ένα καλύτερο μέλλον». Προσπαθεί να τους πείσει ότι όλα γίνονται για το καλό των παιδιών τους. Οι γονείς δύσκολα μπορούν να καταλάβουν ότι πίσω από όλα κρύβονται συμφέροντα που απλά χρειάζονται τη δική τους συναίνεση για να εξυπηρετηθούν .
Ο καπιταλισμός , με ακόμα άλλον έναν τρόπο, δείχνει το πιο τρομακτικό του πρόσωπο μέσα στα σχολεία που φοιτούν τα παιδιά μας. Στόχος του είναι να ενισχύσει τις ανισότητες ώστε η πλειονότητα των μαθητών να αποθαρρύνεται και να επιλέγει το δρόμο της κατάρτισης και της μαθητείας , αφού το σύστημα αυτή τη στιγμή έχει ανάγκη από χέρια και όχι από μυαλά. Είναι προφανές ότι η αντίσταση σε μια τέτοια επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και των συμφερόντων δεν μπορεί παρά να έχει πολιτική διάσταση.

Δημήτρης Τσιριγώτης

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://www.alfavita.gr/

Για μένα είναι πραγματικά ευχάριστο αλλά και λίγο τρομακτικό να βρίσκομαι εδώ μαζί σας, επειδή στην πραγματικότητα είναι η πρώτη φορά που μιλάω στην καρδιά της σατανικής αυτοκρατορίας. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω θερμά τους φρουρούς της πύλης στο αεροδρόμιο χτες που με άφησαν να μπω και να σας επισκεφθώ σ’ αυτή τη γη της «ελευθερίας», που μου επέτρεψαν να έρθω να σας δω στη φυλακή σας. Ίσως με άφησαν να περάσω επειδή δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι υπάρχει μια ανταρσία στη φυλακή, μια εξέγερση στην καρδιά της αυτοκρατορίας.

Είμαστε εδώ για να γιορτάσουμε το 2011 που ξεχειλίζει στο τρέχον έτος, το 2012. Ένα έτος γεμάτο από ένδοξες εξεγέρσεις σε όλο τον κόσμο, καθώς η ανυπακοή μας έκανε ξεκάθαρο ότι εμείς είμαστε η κρίση του κεφαλαίου. Είμαστε η κρίση του κεφαλαίου και είμαστε περήφανοι γι’ αυτό. Αρκετά πια με το να λέμε ότι φταίνε οι καπιταλιστές, ότι είναι λάθος των τραπεζιτών. Η ίδια η σημασία αυτών των λόγων δεν είναι μόνο παράλογη αλλά και επικίνδυνη, επειδή μας θυματοποιεί. Το κεφάλαιο είναι μια σχέση κυριαρχίας και η κρίση του είναι κρίση της κυριαρχίας αφού οι κυρίαρχοι δεν είναι ικανοί να κυριαρχούν αποτελεσματικά. Μετά κατεβαίνουμε στους δρόμους και τους λέμε ότι είναι δικό τους λάθος; Τι λέμε ακριβώς; Ότι δεν ασκούν κυριαρχία αρκετά αποτελεσματικά; Είναι σίγουρα καλύτερο να δεχτούμε την πιο απλή εξήγηση και να πούμε ότι αν η σχέση κυριαρχίας βρίσκεται σε κρίση αυτό συμβαίνει επειδή οι κυριαρχούμενοι δεν πειθαρχούν αρκετά, επειδή δεν υποκλίνονται επαρκώς. Η έλλειψη υποταγής μας είναι η αιτία της κρίσης.

Το κεφάλαιο δεν είναι μόνο ένα σύστημα αδικίας, είναι ένα σύστημα που επιταχύνει την εκμετάλλευση, που εντείνει την καταστροφή. Αυτό μπορεί να αποδειχτεί με πολλούς τρόπους, με το νόμο της αξίας και τη συγκρότηση της αξίας από τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας ή από τις θεωρίες για την πτωτική τάση του κέρδους. Το νόημα ωστόσο είναι ότι το κεφάλαιο είναι μια δυναμική που επιτίθεται. Υπάρχει μια ατέρμονη προσπάθεια να κινείται συνεχώς πιο γρήγορα, ένας αέναος μετασχηματισμός του τι σημαίνει καπιταλιστική εργασία. Αυτό δεν αφορά μόνο την εντατικοποίηση της εργασίας στα εργοστάσια αλλά την συνεχώς αυξανόμενη υποταγή όλων των εκφάνσεων της ζωής στη λογική του κεφαλαίου. Η ίδια η ύπαρξη του κεφαλαίου είναι το αδιάλειπτο στρίψιμο της βίδας και η κρίση είναι απλώς η εκδήλωση ότι η βίδα δεν βιδώνεται αρκετά γρήγορα, ότι κάπου συναντά αντίσταση. Αντίσταση στους δρόμους και τις πλατείες ίσως, οργανωμένη αντίσταση σίγουρα, αλλά επιπλέον ίσως είναι η αντίσταση των γονιών που θέλουν να παίξουν με τα παιδιά τους, των εραστών που θέλουν να μείνουν μια ώρα ακόμη στο κρεβάτι, των φοιτητών που σκέφτονται ότι χρειάζονται χρόνο για κριτική σκέψη, των ανθρώπων που ακόμα ονειρεύονται ότι είναι άνθρωποι. Εμείς είμαστε η κρίση του κεφαλαίου, εμείς που δεν σκύβουμε αρκετά το κεφάλι, εμείς που δεν τρέχουμε αρκετά γρήγορα.

Και η κατάσταση της κρίσης έχει στ’ αλήθεια δύο διεξόδους. Η μία είναι να πούμε, συγνώμη για την έλλειψη υποταγής μας και να ζητήσουμε περισσότερη απασχόληση, περισσότερες δουλειές. «Σας παρακαλούμε, εκμεταλλευτείτε μας περισσότερο και θα εργαστούμε σκληρότερα και πιο γρήγορα, θα υποτάξουμε κάθε πτυχή της ζωής μας στο κεφάλαιο, θα ξεχάσουμε όλες αυτές τις παιδιάστικες ανοησίες του παιχνιδιού, της αγάπης και της σκέψης». Αυτή είναι η λογική της αλλοτριωμένης εργασίας, η αναποτελεσματική λογική της πάλης από και μέσω της εργασίας, που γίνεται αντιληπτή ως αλλοτριωμένη εργασία, ενάντια στο κεφάλαιο. Το πρόβλημα στη συγκεκριμένη διέξοδο δεν είναι μόνο ότι χάνουμε την ανθρωπιά μας αλλά ότι αναπαράγουμε το σύστημα που μας καταστρέφει. Αν καταφέρουμε τελικά, πράγμα μάλλον απίθανο, να βοηθήσουμε το κεφάλαιο να ξεπεράσει τις κρίσεις του τότε θα συνεχίσει πιο γρήγορα, πιο γρήγορα, πιο γρήγορα να υποτάσσει κάθε μορφή ζωής, ανθρώπινης και μη, στις εντεινόμενες απαιτήσεις της παραγωγής αξίας. Και έπειτα θα έρθει μια άλλη κρίση και μετά μια άλλη και μια άλλη, όχι για πάντα επειδή ίσως δεν αρκετά μακριά η εξαφάνιση της ανθρωπότητας.

Η εναλλακτική, επειδή νομίζω ότι είναι η μόνη εναλλακτική, είναι να πούμε ανοιχτά όχι, λυπούμαστε, εμείς είμαστε η κρίση του κεφαλαίου και δεν θα γονατίσουμε, δεν θα δεχτούμε αυτό που μας κάνει το κεφάλαιο, είμαστε περήφανοι για την έλλειψη υπακοής και την άρνησή μας να υποκύψουμε στην καταστροφική δύναμη του κεφαλαίου. Είμαστε περήφανοι που είμαστε η κρίση του συστήματος που μας καταστρέφει.

Κοιτάξτε την Ελλάδα, το επίκεντρο της σημερινής χρηματοπιστωτικής κρίσης. Εκεί η κρίση είναι ξεκάθαρα κρίση ανυποταγής. Οι καπιταλιστές και οι πολιτικοί δηλώνουν πως οι Έλληνες δεν υποκύπτουν αρκετά, δεν εργάζονται αρκετά σκληρά, τους αρέσει να κοιμούνται το μεσημέρι και να βγαίνουν το βράδυ και τώρα πρέπει να πάρουν ένα μάθημα, πρέπει να μάθουν τι σημαίνει αληθινός καπιταλιστικός εργάτης. Και δίνοντας ένα μάθημα στους Έλληνες προτίθενται επίσης να δώσουν ένα μάθημα στους Πορτογάλους, στους Ισπανούς, τους Ιταλούς, τους Ιρλανδούς και όλους τους υπόλοιπους ανυπότακτους του κόσμου.

Και απέναντι σε αυτή την κατάσταση υπάρχουν μόνο δύο εκδοχές. Η μία είναι να πούμε όχι, όχι, είμαστε καλοί εργάτες, απλώς δώστε μας περισσότερες δουλειές και θα σας δείξουμε πόσο σκληρά μπορούμε να εργαστούμε, θα ξαναχτίσουμε τον καπιταλισμό στην Ελλάδα. Και η άλλη εκδοχή είναι να πούμε, ναι, έχετε δίκιο, είμαστε τεμπέληδες και θα παλέψουμε για το δικαίωμά μας στην τεμπελιά. Θα παλέψουμε για να μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα με τον δικό μας ρυθμό, με τον τρόπο που εμείς θεωρούμε σωστό, θα παλέψουμε για τον μεσημεριανό μας ύπνο και να για να βγαίνουμε αργά το βράδυ. Επομένως λέμε όχι στο κεφάλαιο και στην καπιταλιστική εργασία, επειδή όλοι ξέρουμε ότι η καπιταλιστική εργασία κυριολεκτικά καταστρέφει τη γη, καταστρέφει τις συνθήκες της ανθρώπινης ύπαρξης. Πρέπει να χτίσουμε μια διαφορετική μορφή κοινωνικότητας.

Η πρώτη λύση του να πούμε ότι είμαστε καλοί εργάτες μοιάζει περισσότερο απλή, περισσότερο προφανής αλλά πιθανώς είναι μόνο μια αυταπάτη επειδή οι περισσότεροι σχολιαστές αναφέρουν ότι η ύφεση στην Ελλάδα θα διαρκέσει πολλά χρόνια άσχετα με το πόσο θα συμμορφωθούν οι Έλληνες.

Αν θέλετε να μάθετε με τι μοιάζει η παράταση της αποτυχίας του κεφαλαίου χωρίς την ελπίδα μιας ριζικής αλλαγής, τότε απλώς κοιτάξτε πέρα από τα σύνορά σας την τραγωδία στο Μεξικό ή κοιτάξτε πιο κοντά τις δικές σας πόλεις. Η άλλη επιλογή του να πούμε όχι στο κεφάλαιο και να οικοδομήσουμε μια διαφορετική κοινωνική σχέση είναι αυτό που πολλοί Έλληνες προσπαθούν να δημιουργήσουν αυτή τη στιγμή από επιλογή και από ανάγκη. Αν το κεφάλαιο δεν μπορεί να παρέχει την υλική βάση ζωής, τότε πρέπει να την δημιουργήσουμε με άλλους τρόπους, συγκροτώντας δίκτυα αμοιβαίας υποστήριξης, διακηρύσσοντας «κανένα σπίτι χωρίς ρεύμα» και οργανώνοντας ομάδες ηλεκτρολόγων που επανασυνδέουν το ρεύμα· με το «δεν πληρώνω» φόρους και διόδια· μέσω του κινήματος της πατάτας με το οποίο αγρότες διανείμουν αγροτικά προϊόντα κατευθείαν στις πόλεις σε πολύ χαμηλές τιμές, μέσω της ίδρυσης ανταλλακτικών παζαριών, της δημιουργίας κοινοτικών κήπων και της επιστροφής στην ύπαιθρο· επίσης με την ανάκτηση εργοστασίων, ενός νοσοκομείου και μιας εφημερίδας. Αυτή είναι μια περίπλοκη και πολύ πειραματική μορφή να προχωρήσουμε, στην οποία δεν υφίσταται σωστή πολιτική γραμμή ούτε επαναστατική καθαρότητα, αποτελεί μια προεικονιστική μορφή κοινωνικότητας όχι ακόμη αρκετά δυνατής ώστε να διασφαλίσει την επιβίωσή μας. Και πρέπει να υπάρχουν δεσμεύσεις, αλλά είναι ξεκάθαρα η κατεύθυνση προς την οποία πρέπει να ωθήσουμε τα πράγματα και να ωθηθούμε και εμείς οι ίδιοι.

Ο κόσμος που προσπαθούμε να δημιουργήσουμε, είναι ένας κόσμος χωρίς απαντήσεις, ένας κόσμος όπου περπατάμε ρωτώντας, ο κόσμος ενός πειράματος. Αλλά καθοδηγούμαστε από το όχι μας ενάντια στο απάνθρωπο, ξεδιάντροπο, καταστροφικό καπιταλιστικό σύστημα και από ένα ουτοπικό αστέρι που ανατέλλει από τις ελπίδες και τα όνειρα αιώνων πάλης. Η κρίση επομένως μας φέρνει αντιμέτωπους με αυτές τις δύο επιλογές. Είτε θα επιλέξουμε τη λεωφόρο της υποταγής στη λογική του κεφαλαίου έχοντας πλέον συνειδητοποιήσει ότι οδηγεί αναπόφευκτα στην αυτο-εκμηδένιση της ανθρωπότητας, είτε θα ακολουθήσουμε τα επικίνδυνα μονοπάτια, πολλά μονοπάτια, επινόησης ενός διαφορετικού κόσμου εδώ και τώρα, μέσα από τις ρωγμές που δημιουργούμε στην καπιταλιστική κυριαρχία. Και καθώς επινοούμε διαφορετικούς κόσμους βλέπουμε τώρα, καθαρά, πως εμείς είμαστε η κρίση του κεφαλαίου, εμείς είμαστε η κρίση ενάντια στην βιασύνη να καταστραφεί ο κόσμος και είμαστε περήφανοι γι’ αυτό. Εμείς είμαστε ο νέος κόσμος που λέει «στα τσακίδια κεφάλαιο».

Τζον Χόλογουεη, Νέα Υόρκη, 18 Μαρτίου 2012

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://efimeridadrasi.blogspot.gr/

Το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας αντιμετωπίζει η επιπλοβιομηχανία Neoset. Την Τετάρτη το Πρωτοδικείο Αθηνών εξέτασε το αίτημα πτώχευσης κατά της Neoset που είχε καταθέσει μερίδα των εργαζομένων, καθώς η διοίκηση της εταιρείας δεν κατάφερε να λάβει αναβολή.

Η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί μέσα στις προσεχείς εβδομάδες και εάν δεν απορρίπτει την αίτηση πτώχευσης, θα σηματοδοτήσει το “λουκέτο” της εταιρείας.

Οι πληροφορίες του Capital.gr αναφέρουν ότι οι εκπρόσωποι της Neoset προσκόμισαν στο δικαστήριο συμφωνητικά, βάσει των οποίων η Neoset τον Ιούνιο του 2012 εκχώρησε τα δικαιώματα ιδιόχρησης (franchising) των εταιρειών Neoset και Σκουρόπουλος στην εταιρεία Furniture New Line έναντι ποσοστού 1% επί του κύκλου εργασιών.

Παρότι, δηλαδή, η εταιρείααιτήθηκε υπαγωγής στο άρθρο 99 τον Νοέμβριο του 2012 ως αποτέλεσμα των προβλημάτων ρευστότητας, φαίνεται να έχει επαναδραστηριοποιηθεί μέσω της Furniture New Line.

Το come back της Neoset, μέσω της συγκεκριμένης εταιρείαςαποκάλυψε, αρχές Σεπτεμβρίου το Capital.gr. Συγκεκριμένα, η υπ. αριθμόν 35.950 πράξη σύστασης της ΕΠΕ καταχωρίστηκε στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο στις 16 Μαΐου και η διαχείριση της εταιρείας έχει ανατεθεί σε άτομο που εμφανίζεται στο διοικητικό συμβούλιο της Neoset, σύμφωνα με το καταστατικό της Furniture New Line. Εταίρος της New Line εμφανίζεται η Hazarezo Limited.

Αντικείμενο κοινοβουλευτικού ελέγχου

Η κίνηση αυτή της Neoset προκαλεί εύλογα ερωτήματα, τα οποία έχουν αποτελέσει αντικείμενο κοινοβουλευτικού ελέγχου. Συγκεκριμένα, σε επερώτησή του προς τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών, Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης και Εργασίας ο βουλευτής Γ. Μαρκόπουλος σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι:

«πάγια τακτική μεγάλων εταιρειών για την αποφυγή εκπλήρωσης των υποχρεώσεων τους προς τους πολύπαθους εργαζομένους τους είναι να «υπάγονται» στο άρθρο 99 και ακολούθως να ιδρύουν νέες εταιρείες οι οποίες εμπορεύονται το απόθεμα των προϊόντων – stock, των προηγούμενων, υπό πτώχευση ή πτωχευμένων εταιρειών τους, αποκομίζοντας τεράστια κέρδη.
Με άλλα λόγια, ένας επιχειρηματίας έχει στην ιδιοκτησία του δύο βιομηχανίες που η μία χρωστάει στην άλλη και αναστέλλει την λειτουργία της μίας, ενώ η άλλη, η νέα, εμφανίζεται υγιής από τα πλασματικά κέρδη».

Επιδοτήσεις εκατομμυρίων

Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με την απάντηση της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή και της Γενικής Γραμματείας Στρατηγικών και ιδιωτικών επενδύσεων, η Neoset επιπλοσυνθέσεις έχει λάβει κρατικές ενισχύσεις συνολικής ονομαστικής αξίας της τάξης των 7,6 εκατ. ευρώ (και όχι 29,2 εκατ. ευρώ όπως εκ παραδρομής αναφέρθηκε νωρίτερα) κατά το παρελθόν.

Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο των διατάξεων του άρθρου 23Α του νόμου 1892/90:

-Με συνολικό ύψος επιχορήγησης 395,9 εκατ. δρχ. (1,1 εκατ. ευρώ) σε ενισχυόμενο κόστος επένδυσης 1,1 δισ. δρχ. (απόφαση ολοκλήρωσης 12/2001 και 08/2001).

– Με συνολικό ύψος επιχορήγησης 424,8 εκατ. δρχ.  (1,25 εκατ. ευρώ) σε ενισχυόμενο κόστος επένδυσης 1,2 δισ. δρχ.

Επιπρόσθετα, έχει υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου 1262/1982 για την υλοποίηση επενδυτικού σχεδίου συνολικού κόστους 696,9 χιλιάδων ευρώ που αφορούσε επέκταση της μονάδας της στο νομό Εύβοιας και επιχορήγηση 244,6 χιλιάδων ευρώ.

Έχει ενταχθεί, τέλος, στις διατάξεις του αναπτυξιακού νόμου 3299/04 για την υλοποίηση τετραετούς διάρκειας επιχειρηματικού σχεδίου ύψους 14,23 εκατ. ευρώ και επιχορήγησης 4,98 εκατ. ευρώ.

Είναι σημαντικό να φανταζόμαστε τον κόσμο μετά τον καπιταλισμό
Από τα ζητήματα της στέγασης μέχρι τους μισθούς, ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ υποστηρίζει ότι η εξέταση των αντιφάσεων του καπιταλισμού μπορεί να δείξει τον δρόμο προς έναν εναλλακτικό κόσμο

 

– Ετοιμάζετε το νέο βιβλίο σας «Οι δεκαεπτά αντιφάσεις του καπιταλισμού». Γιατί επικεντρώνεστε σε αυτές;

-Η ανάλυση του καπιταλισμού δείχνει ότι υπάρχουν σημαντικές και θεμελιώδεις αντιφάσεις. Σε τακτά χρονικά διαστήματα οι αντιφάσεις αυτές ξεφεύγουν από τον έλεγχο και δημιουργούν κρίσεις. Σήμερα βρισκόμαστε μέσα σε μια κρίση, και νομίζω ότι είναι σημαντικό να ρωτήσουμε «ποιες ήταν οι αντιφάσεις που μας οδήγησαν σε αυτήν;». «Πώς μπορούμε να αναλύσουμε την κρίση από την άποψη των αντιφάσεων;» Μια από τις μεγάλες ρήσεις του Μαρξ ήταν ότι «μια κρίση είναι πάντα το αποτέλεσμα υπόγειων αντιφάσεων». Ως εκ τούτου, θα πρέπει να ασχοληθούμε με αυτές, παρά με τα αποτελέσματά τους.

-Μία από τις αντιφάσεις στις οποίες επικεντρώνεστε, είναι αυτή μεταξύ της χρήσης και της ανταλλακτικής αξίας ενός εμπορεύματος. Γιατί αυτή η αντίφαση είναι τόσο θεμελιώδης για τον καπιταλισμό, και γιατί χρησιμοποιείτε την στέγαση για να το τονίσετε;

-Όλα τα εμπορεύματα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι έχουν μια αξία χρήσης και την ανταλλακτική αξία. Αν έχω μια μπριζόλα, η αξία χρήσης είναι ότι μπορώ να την φάω, και η ανταλλακτική αξία είναι το πόσο θα έπρεπε να πληρώσω για αυτήν. Όμως η στέγαση είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα υπόθεση, επειδή ως αξία χρήσης μπορούμε να την αντιληφτούμε ως καταφύγιο, ως ιδιωτική ζωή, ως ένα κόσμο των συναισθηματικών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων, μια μεγάλη λίστα από πράγματα για τα οποία χρησιμοποιείται ένα σπίτι. Στη συνέχεια, όμως, υπάρχει το ερώτημα του «πώς μπορείτε να πάρετε το σπίτι».

Κάποτε τα σπίτια χτίζονταν από τους ίδιους τους ανθρώπους και δεν υπήρχε καθόλου ανταλλακτική αξία. Στη συνέχεια, από τον 18ο αιώνα και μετά, εμφανίστηκε το κερδοσκοπικό χτίσιμο των σπιτιών, με τις πολυκατοικίες που κατασκευάστηκαν και πωλήθηκαν αργότερα. Μετά τα σπίτια απέκτησαν ανταλλακτική αξία για τους καταναλωτές, με την μορφή της αποταμίευσης. Αν αγοράσω ένα σπίτι και έχω πληρώσει το στεγαστικό δάνειο, μπορώ να καταλήξω ιδιοκτήτης του. Έτσι έχω ένα περιουσιακό στοιχείο. Ως εκ τούτου, γίνομαι πολύ ανήσυχος για τη φύση του περιουσιακού μου στοιχείου. Αυτό δημιουργεί ενδιαφέρουσες πολιτικές: «όχι στην αυλή μου», «δεν θέλω οι μετακομίσουν δίπλα μου άνθρωποι που δεν μοιάζουν με μένα», κλπ. Έτσι, αρχίζει να υπάρχει ένας διαχωρισμός στις αγορές κατοικιών, επειδή οι άνθρωποι θέλουν να προστατεύσουν την αξία των αποταμιεύσεών τους. Στη συνέχεια, περίπου πριν από τριάντα χρόνια, οι άνθρωποι άρχισαν να χρησιμοποιούν την στέγαση ως μια μορφή κερδοσκοπίας. Μπορούσες να πάρεις ένα σπίτι για 200.000 λίρες, και μετά από ένα χρόνο το πουλούσες 250.000. Κέρδιζες 50.000 λίρες, οπότε γιατί να μην το κάνεις; Η ανταλλακτική αξία ανέβηκε. Υπήρξε κερδοσκοπική έκρηξη.

Το 2000, μετά την κατάρρευση των παγκόσμιων χρηματιστηριακών αγορών, το πλεόνασμα κεφαλαίου άρχισε να υπεισέρχεται και στην στέγαση. Είναι ένα ενδιαφέρον είδος αγοράς. Αν μπορώ να αγοράσω ένα σπίτι, τότε οι τιμές κατοικιών ανεβαίνουν, και λέω «αφού οι τιμές κατοικιών ανεβαίνουν θα πρέπει να αγοράσω ένα σπίτι». Στη συνέχεια κάποιος άλλος μπαίνει στο παιχνίδι και έτσι έχουμε μια στεγαστική φούσκα. Οι άνθρωποι σέρνονται μέσα σε αυτήν, και εκείνη σκάει. Τότε ξαφνικά πολλοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να έχουν την αξία χρήσης των κατοικιών πια, γιατί το σύστημα ανταλλακτικής αξίας την έχει καταστρέψει. Όλο αυτό αναδεικνύει το ερώτημα «είναι καλή ιδέα να επιτραπεί η αξία χρήσης στον τομέα της στέγασης που είναι ζωτικής σημασίας για τους ανθρώπους;», «πρέπει να παραδοθεί σε ένα τρελό σύστημα ανταλλακτικής αξίας;».

Αυτό δεν είναι πρόβλημα που αφορά μόνο τη στέγαση, αλλά και διάφορα άλλα πράγματα, όπως η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη κλπ. Σε πολλές περιπτώσεις έχουμε δημοσιοποιήσει την θεωρία για την δυναμική της ανταλλακτικής αξίας που θα καθόριζε και την αξία χρήσης, αλλά συχνά αυτή καταστρέφει τις αξίες χρήσης και οι άνθρωποι καταλήγουν να μην έχουν καλή υγειονομική περίθαλψη, εκπαίδευση, στέγαση, κλπ. Γι΄ αυτό νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να εξετάσουμε τη διάκριση μεταξύ της χρήσης και της ανταλλακτικής αξίας.

– Μια άλλη αντίφαση που περιγράφετε είναι αυτή που αφορά τη διαδικασία μετάβασης, με την πάροδο του χρόνου, από την προσφορά που εστιάζει στην παραγωγή, προς τη ζήτηση που εστιάζει στην κατανάλωση στον καπιταλισμό. Θα μπορούσατε να εξηγήσετε πώς εκδηλώθηκε αυτή στον εικοστό αιώνα και γιατί είναι τόσο σημαντική;

– Ένα από τα μεγάλα ζητήματα είναι η διατήρηση επαρκούς ζήτησης στην αγορά, έτσι ώστε να απορροφηθεί ό,τι παράγει το κεφάλαιο. Το άλλο είναι η δημιουργία των προϋποθέσεων κάτω από τις οποίες μπορεί να παράγει το κεφάλαιο επικερδώς. Αυτές οι συνθήκες επικερδούς παραγωγής, συνήθως σημαίνουν την υποβάθμιση της εργασίας. Πληρώνοντας όλο και χαμηλότερους μισθούς, το ποσοστό του κέρδους ανεβαίνει. Έτσι, από την πλευρά της παραγωγής, θέλουν να συμπιέσουν την εργασία όσο γίνεται περισσότερο. Αυτό τους δίνει υψηλά κέρδη. Στη συνέχεια, όμως, τίθεται το ερώτημα, «ποιος πρόκειται να αγοράσει το προϊόν;». Εάν η εργασία συμπιέζεται, ποια είναι η αγορά τους; Αν συμπιέσουν την εργασία πάρα πολύ, θα καταλήξουν με μια κρίση επειδή δεν θα υπάρχει αρκετή ζήτηση στην αγορά για να απορροφήσει το προϊόν.

Πολλοί ερμηνεύουν το πρόβλημα της κρίσης της δεκαετίας του 1930 ως έλλειψη της ζήτησης. Υπήρχε επομένως μια στροφή προς το κράτος για να κάνει δημόσιες επενδύσεις. Είπαν «θα αναζωογονήσουμε την οικονομία από το χρέος με χρηματοδοτούμενη» ζήτηση, και με τον τρόπο αυτό, στράφηκαν στην κεϋνσιανή θεωρία. Έτσι βγήκαν από τη δεκαετία του 1930 με μια πολύ ισχυρή ικανότητα διαχείρισης της ζήτησης, και με μεγάλη εμπλοκή του κράτους στην οικονομία. Ως αποτέλεσμα είχαν πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, και οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης συνοδεύτηκαν από μια ενδυνάμωση της εργατικής τάξης, με την αύξηση των μισθών και με ισχυρότερες συνδικαλιστικές ενώσεις. Ισχυρά συνδικάτα και υψηλοί μισθοί σημαίνει ότι το ποσοστό κέρδους αρχίζει να κατεβαίνει. Το κεφάλαιο είναι σε κρίση όταν δεν συμπιέζει αρκετά την εργασία.

Στη δεκαετία του 1970 στράφηκαν προς τον Μίλτον Φρίντμαν και η Σχολή του Σικάγου κυριάρχησε στην οικονομική θεωρία. Άρχισε να δίνεται προσοχή στην προσφορά, ιδίως των μισθών. Σήμερα έχουμε μια συμπίεση των μισθών, η οποία άρχισε στη δεκαετία του 1970. Ο Ρόναλντ Ρήγκαν επιτέθηκε στους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, η Μάργκαρετ Θάτσερ επιτέθηκε στους ανθρακωρύχους, ο Πινοσέτ σκότωσε τους αριστερούς, κλπ. Έχουμε μια επίθεση στην εργασία, η οποία αυξάνει το ποσοστό κέρδους. Μέχρι τη δεκαετία του 1980, το ποσοστό κέρδους έχει εκτιναχτεί επειδή οι μισθοί συμπιέζονται και το κεφαλαίο ευημερεί. Αλλά τότε εμφανίζεται το πρόβλημα πού θα πουλήσουν τα προϊόντα.

Στη δεκαετία του 1990, αυτό καλύπτεται από την οικονομία του χρέους. Άρχισαν να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να δανείζονται συνέχεια, άρχισαν να δημιουργούν μια οικονομία με πιστωτική κάρτα και με υψηλά στεγαστικά δάνεια. Έτσι κάλυψαν το γεγονός ότι δεν υπήρχε πραγματική ζήτηση. Αλλά τελικά αυτό έσκασε την περίοδο 2007-2008. Το κεφάλαιο έχει αυτό το ερώτημα: «δουλεύεις στην πλευρά της προσφοράς ή της ζήτησης;». Η άποψή μου για έναν αντικαπιταλιστικό κόσμο, είναι ότι θα πρέπει να ενοποιηθούν αυτά. Θα πρέπει να επιστρέψουμε στην αξία χρήσης. Τι αξίες χρήσης χρειάζονται οι άνθρωποι και πώς οργανώνουμε την παραγωγή ώστε να ταιριάζει με αυτές;

– Φαίνεται ότι είμαστε σε μια κρίση της προσφοράς, και η λιτότητα είναι μια προσπάθεια να βρεθεί μια λύση στο θέμα της προσφοράς. Πώς μπορεί να λυθεί αυτό;

– Θα πρέπει να γίνει διάκριση ανάμεσα στα συμφέροντα του καπιταλισμού στο σύνολό του και σε αυτό που είναι ειδικά προς το συμφέρον της καπιταλιστικής τάξης ή σε ένα τμήμα της. Κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης, σε μεγάλο βαθμό η καπιταλιστική τάξη έχει πάει καλά. Μερικοί από αυτούς καταστράφηκαν, αλλά ως επί το πλείστον έχουν πάει εξαιρετικά καλά. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες των χωρών του ΟΟΣΑ, η κοινωνική ανισότητα έχει αυξηθεί σημαντικά από την έναρξη της κρίσης, πράγμα που σημαίνει ότι τα οφέλη της κρίσης ρέουν προς τις ανώτερες τάξεις. Με άλλα λόγια, δεν θέλουν να βγούμε από την κρίση, επειδή τα καταφέρνουν πολύ καλά μέσα σε αυτήν. Ο πληθυσμός στο σύνολό του πάσχει, ο καπιταλισμός στο σύνολό του δεν είναι υγιής, αλλά η καπιταλιστική τάξη -ιδίως μια ολιγαρχία μέσα σε αυτήν- έχει εξαιρετικά οφέλη. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις, όπου για να προωθήσουν τα ταξικά τους συμφέροντα οι επιμέρους καπιταλιστές μπορούν πραγματικά να κάνουν πράγματα τα οποία είναι πολύ επιζήμια για το καπιταλιστικό σύστημα στο σύνολό του. Νομίζω ότι είμαστε σε αυτό το είδος της κατάστασης αυτή τη στιγμή.

– Έχετε πει πολλές φορές ότι ένα από τα πράγματα που πρέπει να κάνουμε στην αριστερά είναι να ορίσουμε την εικόνα του κόσμου μετά τον καπιταλισμό, αρχίζοντας με το ερώτημα τι είναι ένας μετακαπιταλιστικός κόσμος. Γιατί είναι τόσο σημαντικό; Και, κατά την άποψή σας, πώς θα είναι ο μετακαπιταλιστικός κόσμος;

– Είναι σημαντικό, επειδή μας έχουν κάνει πλύση εγκεφάλου για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Ένα από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να κάνουμε είναι να σκεφτούμε την εναλλακτική λύση, προκειμένου να κινηθούμε προς τη δημιουργία της. Η αριστερά έχει γίνει τόσο συνένοχη με τον νεοφιλελευθερισμό, που συχνά δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τα πολιτικά κόμματα της από τα δεξιά, εκτός από τα εθνικά ή κοινωνικά ζητήματα. Στην πολιτική οικονομία δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά. Πρέπει να βρούμε μια εναλλακτική πολιτική οικονομία απέναντι στο πώς λειτουργεί ο καπιταλισμός. Γι΄ αυτό και οι αντιφάσεις του καπιταλισμού είναι ενδιαφέρουσες.

Θα εξετάσουμε κάθε μια από αυτές, όπως, για παράδειγμα, την αντίφαση ανάμεσα στις αξίες χρήσης και ανταλλαγής, και θα πούμε «ο εναλλακτικός κόσμος θα είναι ένας κόσμος όπου θα έχουμε αξίες χρήσης». Έτσι, έχουμε επικεντρωθεί στις αξίες χρήσης και προσπαθούμε να μειώσουμε τον ρόλο των ανταλλακτικών τιμών. Ή στο θέμα του νομίσματος, χρειαζόμαστε χρήματα για να κυκλοφορούν τα προϊόντα, δεν μπαίνει ερώτημα σε αυτό. Αλλά το πρόβλημα με το χρήμα είναι ότι μπορεί να πιστωθεί από ιδιώτες. Γίνεται μια μορφή της προσωπικής δύναμης/εξουσίας, και στη συνέχεια μια φετιχιστική επιθυμία. Οι άνθρωποι κινούν τις ζωές τους γύρω από την αναζήτηση για χρήματα. Άρα, πρέπει να αλλάξουμε το νομισματικό σύστημα. Είτε με την φορολογία του κέρδους είτε με ένα νέο νομισματικό σύστημα. Αλλά για να γίνει αυτό θα πρέπει να ξεπεραστεί η ιδιωτική ιδιοκτησία και να καταλήξουμε σε ένα κοινό καθεστώς ιδιοκτησίας. Και σε μια δεδομένη στιγμή θα πρέπει να δημιουργήσουμε ένα βασικό εισόδημα για τους ανθρώπους, γιατί αν έχουμε μια μορφή χρήματος που είναι αντιαποταμιευτική, θα πρέπει να δοθούν εγγυήσεις στους ανθρώπους. Θα πρέπει να πούμε, «δεν χρειάζεται να αποταμιεύετε για μια δύσκολη ημέρα, επειδή πάντα θα έχετε αυτό το βασικό εισόδημα ό,τι και αν συμβεί». Πρέπει να δώσουμε στους ανθρώπους την ασφάλεια με αυτόν τον τρόπο, και όχι ιδιωτικά, με την προσωπική αποταμίευση.

Με την αλλαγή σε κάθε ένα από αυτά τα αντιφατικά πράγματα καταλήγουμε σε ένα διαφορετικό είδος κοινωνίας, η οποία είναι πολύ πιο λογική από αυτήν που έχουμε. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι παράγουμε πράγματα και στη συνέχεια προσπαθούμε να πείσουμε τους καταναλωτές να καταναλώνουν ό,τι παράγεται, είτε το θέλουν πραγματικά είτε όχι. Θα πρέπει να ανακαλύψουμε ποιες είναι οι βασικές επιθυμίες των ανθρώπων, και στην συνέχεια να κινητοποιήσουμε το σύστημα παραγωγής για να τις ικανοποιήσει. Με την εξάλειψη της δυναμικής της ανταλλακτικής αξίας, μπορούμε να αναδιοργανώσουμε το σύνολο του συστήματος σε ένα διαφορετικό τρόπο. Έτσι, μπορούμε να ορίσουμε την κατεύθυνση μιας σοσιαλιστικής εναλλακτικής λύσης, που θα σπάσει την κυρίαρχη μορφή συσσώρευσης του κεφαλαίου που κινεί τα πάντα σήμερα.

Μετάφραση: Δημήτρης Γκιβίσης
Πηγή: http://www.rednotebook.gr/                           http://www.redpepper.org.uk/

Η ηθική της εργασίας

Στη σύγχρονη Δυτική καπιταλιστική κοινωνία ο Χριστιανισμός φαίνεται πως αποτελεί πια ένα ξεπερασμένο εργαλείο χειραγώγησης. Όπως, πολύ σωστά, αναφέρει ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1997, 12), «ο καπιταλισμός είναι το πρώτο καθεστώς που παράγει μια ιδεολογία, σύμφωνα με την οποία το ίδιο αυτό το καθεστώς είναι «ορθολογικό». Η νομιμοποίηση των άλλων τύπων θεσμίσεων της κοινωνίας ήταν μυθική, θρησκευτική ή παραδοσιακή».

Για τον Κορνήλιο Καστοριάδη «κάθε κοινωνία θεσμίζει τον εαυτό της και συγχρόνως τη «νομιμοποίησή της» (1997, σ.14). Κάθε κοινωνία, δηλαδή, δημιουργεί τους δικούς της θεσμούς (κανόνες, τους νόμους, αξίες, γλώσσα, και ηθικούς κανόνες) που λειτουργούν με βάση μια κοινή κατανόηση για τη ζωή και το ρόλο του ανθρώπου μέσα στο σύμπαν. Οι θεσμοί αυτοί, δημιουργούν ένα πλέγμα εννοιών, ένα σύνολο αξιών, το λεγόμενο κοινωνικό φαντασιακό. Η σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, θέτει ως φαντασιακό της την αέναη επέκταση της «ορθολογικής» κυριαρχίας με βάση την απεριόριστη διεύρυνση των παραγωγικών δυνάμεων και βασίζει την πρωτογενή αιτία της ύπαρξής της γύρω από την συσσώρευση και κατοχή κεφαλαίων. Αυτό συνεπάγεται και την ηθικοποίηση της εργασίας, η οποία, από την εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης και μετά, αποτελεί κεντρικό πυρήνα κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας. Η περίοδος της Βιομηχανικής Επανάστασης αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της καπιταλιστικής ανάπτυξης, καθώς κατάφερε όχι μόνο να διαλύσει την παλαιά τάξη πραγμάτων, μετατρέποντας την παραγωγή από μια αναγκαία πράξη που αποσκοπούσε στην εξασφάλιση των βασικών μέσων επιβίωσης σε κυρίαρχο δόγμα το οποίο πρεσβεύει πως όλα τα ανθρώπινα προβλήματα μπορούν να ελαχιστοποιηθούν μέσω της απεριόριστης διάθεσης υλικών εμπορευμάτων, όπως αναφέρει ο Καρλ Πολάνυι στο αξιοθαύμαστο βιβλίο του Ο Μεγάλος Μετασχηματισμός.

Ένας, εξίσου, σημαντικός κοινωνιολόγους/φιλοσόφους, που ανέλυσε τον τρόπο που λειτουργεί ο φιλελεύθερος καπιταλισμός, καθώς και όλοι οι θεσμοί του (πολιτικά κόμματα, κοινοβούλια, κράτος κτλ) είναι ο Max Weber, για τον οποίο η ηθική της εργασίας προϋπήρχε της Βιομηχανικής Επανάστασης. Μέσα από το έργο του Γερμανού κοινωνιολόγου, αυτό  του βλέπουμε είναι πως η καπιταλιστική ηθική, έχει τις ρίζες της στον Προτεσταντισμό, κυρίως στον Καλβινισμό, τον Πιετισμό αλλά και τους Πουριτανούς: «Όταν ο ασκητισμός» (των Πουριτανών) «εφαρμόστηκε έξω από μοναστικά κελιά, στην καθημερινή ζωή και άρχισε να κυριαρχεί στην κοσμική ηθική, συνέβαλε με τη σειρά του στο ρόλο της οικοδόμησης της σύγχρονης οικονομικής τάξης» (2003, σ.181), αναφέρει στο βιβλίο Η Προτεσταντική Ηθική και το Πνεύμα του Καπιταλισμού. Έχοντας μάλιστα αποδείξει ότι οι περισσότεροι από αυτούς που βρίσκονται σε υψηλά αξιώματα στην καπιταλιστική πυραμίδα είναι προτεστάντες, μιλώντας για τις περιοχές της Ανατολικής Γερμανίας κατά την δεκαετία 1900-1920, όπου οι Καθολικοί Πολωνοί υστερούν έναντι των Πιετιστών στη διοίκηση επιχειρήσεων και συσσώρευση κεφαλείου, μας δίνει να καταλάβουμε ότι, ως ένα βαθμό, η προτεσταντική ηθική της εργασίας αποτελεί την πεμπτουσία του καπιταλισμού. Παρομοίως, στο Baden, την Bavaria (περιοχές της Γερμανίας),την Ουγγαρία και την Γαλλία, οι Καθολικοί φαίνονται πως προτιμούν την καλοπέραση ακόμη και αν απολαμβάνουν χαμηλούς μισθούς, σε αντίθεση με την «Καλβινιστική διασπορά», που ο Gothier την βαφτίζει ως «φυτώριο της καπιταλιστικής οικονομίας» (Weber 2003, σ.10).

Με βάση τον Απόστολο Παύλο: «όποιος δεν εργάζεται, δεν θα τρώει» (Β’ Θεό. 3,10). Έτσι, αναφέρει ο  Weber, πως με βάση την Χριστιανική διδασκαλία η απροθυμία για εργασία είναι ενδεικτική της έλλειψης χάριτος. Με βάση, τέλος, τον Richard Bexter, τα διάφορα Προτεσταντικά δόγματα βασίζουν την φιλοσοφία τους στην εξής αντίληψη: πως ακόμη και οι πλούσιοι δεν θα πρέπει να τρώνε δίχως να εργάζονται, ακόμη και όλοι αυτοί που δεν χρειάζονται εργασία προκειμένου να εξασφαλίσουν όλα αυτά που τους είναι απαραίτητα, καθώς, αυτή είναι η εντολή του θεού την οποία τόσο οι πλούσιοι, όσο και οι φτωχοί θα πρέπει να υπακούν (γράφει ο Weber σ. 105).

Η εργασία ως μόχθος

Η Hannah Arendt στο βιβλίο της The Human Condition (1969) διακρίνει τρεις θεμελιώδεις ανθρώπινες δραστηριότητες (vita activita) κάτω από τις οποίες «η ζωή έχει δοθεί στους ανθρώπους» (σ.9). 1) Ο μόχθος ή δουλειά(labour), που έχει να κάνει με τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος και όλες τις διαδικασίες που είναι αναγκαίες για να διατηρηθεί στη ζωή ο άνθρωπος. 2) Η εργασία (work), μια αφύσικη διαδικασία η οποία «παρέχει ένα “τεχνητό” κόσμο πραγμάτων που διαφέρουν σαφώς από το φυσικό περιβάλλον» (σ.7), μια διαδικασία που διακρίνεται από μια αρχή και ένατέλος και συμβάλει στη δημιουργία διαρκών τεχνουργημάτων, όπως ένα εργαλείο, ένα τραπέζι, ή ένα κτίριο, αντικείμενα για συνεχόμενη χρήση. 3) ΗΔράση (action): Πρόκειται για τη «μόνη δραστηριότητα που επιτελείται άμεσα μεταξύ ανθρώπων χωρίς να μεσολαβούν τα πράγματα ή η ύλη, αντιστοιχεί στον ανθρώπινο όρο του πλήθους, στο γεγονός πως οι άνθρωποι και όχι ο Άνθρωπος, ζούνε πάνω στην γη και κατοικούνε τον κόσμο. Μολονότι όλες οι πλευρές της ανθρώπινης κατάστασης συνδέονται κατά κάποιον τρόπο με την πολιτική, το πλήθος είναι η κατ’ εξοχήν προϋπόθεση κάθε πολιτικής ζωής» (σ.7).

Κάθε διαδικασία που αποσκοπεί στην κατανάλωση και μόνο, ενός αντικειμένου, κατατάσσεται στην κατηγορία της δουλειάς ή του μόχθου. Διότι το αντικείμενο αυτό είναι αναγκαίο να καταναλωθεί προκειμένου να εξασφαλισθούν οι απαραίτητες σωματικές λειτουργίες για να κρατήσουν στη ζωή έναν άνθρωπο. Ως εργασία θεωρούμε την κατασκευή ή μη φυσική (τεχνητή) παραγωγή ενός αντικειμένου που θα χρησιμοποιηθεί περισσότερες από μία φορά και, επίσης, μακροπρόθεσμα. Αντίθετα, ως δράση θα χαρακτηρίζαμε την κατάσταση στην οποία κυριαρχεί ο λόγος, κοινώς την πολιτική. Υπάρχει, όμως, πιθανότητα κάποιες από τις προαναφερόμενες καταστάσεις να ταυτίζονται. Για παράδειγμα, η κατασκευή ενός ενδύματος για κάποιον μπορεί να είναι αναγκαία, καθώς μέσω αυτής της παραγωγής αμείβεται κι έτσι εξασφαλίζει στον εαυτό του όλα τα εφόδια για να επιβιώσει μέσα σε μια κοινωνία ανταγωνισμού. Έτσι, ένας εργάτης που απασχολείται σε μια φάμπρικα κατασκευής παπουτσιών, ταυτόχρονα συμβάλλει στη δημιουργία τεχνητών πραγμάτων (εργασία), ενώ μέσω αυτής της διαδικασίας εξασφαλίζει τα προς το ζην (δουλειά/μοχθος). Ως εκ τούτου, στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία η έννοια της εργασίας συνδέεται και ταυτίζεται με την κατάσταση του μόχθου αφού τις περισσότερες φορές που κάποιος παράγειέργο, το κάνει είτε για να επιβιώσει, είτε για να διεκδικήσει κάποια υψηλότερη θέση, στο πλαίσιο του καπιταλιστικού φαντασιακού. Κάτω από αυτή την λογική, η υπεράσπιση της ηθικής της εργασίας είναι ταυτόσημη με την υπεράσπιση της ανελευθερίας.

Ρεπουμπλικάνοι εξτρεμιστές στις Η.Π.Α με το σύνθημα «Μη μοιράζεσαι τον πλούτο μου. Μοιράσου την εργατική μου ηθική»

Η εργασία, ως μια μορφή προ-πολιτικής βίας

Στη δεύτερη ενότητα του ίδιου βιβλίου, η Arendt, αντλώντας παραδείγματα από την αρχαία Αθηναϊκή πολιτεία, εντοπίζει δύο σφαίρες: την ιδιωτική και τη δημόσια. Η πρώτη αφορά κυρίως το μέρος όπου μπορεί κανείς να αισθάνεται προστατευμένος από τον έξω κόσμο, ενώ η δεύτερη – η πόλις – αντανακλά τη σφαίρα της πολιτικής ζωής, «τη μόνη σφαίρα, όπου οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν πραγματικά ελεύθεροι» (Arendt, “On Revolution” 114 ). Στην αρχαία Αθήνα, η σφαίρα αυτή αποτελούνταν από το σώμα των κυρίαρχων πολιτών, οι οποίοι είχαν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στην διαδικασία λήψης αποφάσεων, ισόνομα. Η ιδιωτική σφαίρα περιλάμβανε τη ζωή του νοικοκυριού, που αποτελούσε «το κέντρο της πιο αυστηρής ανισότητας» (Arendt, «The Human Condition” 32) όπου κυριαρχούσε η προ-πολιτική βία. «Στην ελληνική αυτογνωσία, ο εξαναγκασμός των ανθρώπων μέσω της βίας, μέσω εντολών και όχι με βάση την πειθώ, αποτελούσε προ-πολιτικό τρόπο συναναστροφών» (Arendt, “The Human Condition” 27). Οι προ-πολιτικές σχέσεις (βία) ήταν το κύριο στοιχείο της ζωής έξω από την πολιτεία, ιδιαίτερα στη ζωή των νοικοκυριών, όπου ο οικονομών (η κεφαλή της οικογένειας) χρησιμοποιούσε δεσποτικά μέσα διακυβέρνησης, παρόμοια με αυτά που χαρακτήριζαν τις ασιατικές κοινωνίες. Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά της ζωής των νοικοκυριών ήταν η ύπαρξη των δούλων, δηλαδή ανθρώπων που επειδή δεν θεωρήθηκαν πολιτικά όντα, ήταν αναγκασμένοι ν’ απασχολούνται μόνο με τις ανάγκες της επιβίωσης, τόσο της δικής τους όσο και των αφεντικών τους (κατάσταση μόχθου, ή δουλειάς,  η οποία σήμερα, όπως είδαμε παραπάνω, ταυτίζεται με την εργασία). Ο Αριστοτέλης, μάλιστα, αναφέρει στα πολιτικά, πως η διαφορά ενός ελεύθερου ανθρώπου από κάποιον δούλο, έγκειται στο ότι ο πρώτος μπορεί να χρησιμοποιεί το πνεύμα του και το μυαλό του για περισσότερα πράγματα από την εξασφάλιση των αναγκαίων αγαθών, σε αντίθεση με τον δούλο, ο οποίος, όπως ακριβώς και τα ζώα, δεν έχει τις ικανότητες για να υπερβεί τον μόχθο.

Το τέλος της Αθηναϊκής πολιτείας και η κατάκτησή της από τους Μακεδόνες και, έπειτα, από τους Ρωμαίους, είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση μιας τρίτης σφαίρας, της κοινωνικής (η λέξη societa [κοινωνία] δεν συμπεριλαμβανόταν στο λεξιλόγιο των αρχαίων Αθηναίων), που, στην ουσία, αναμειγνύει στοιχεία της πολιτείας (την τέχνη της πολιτικής) με τη ζωή στα νοικοκυριά (προ-πολιτικές σχέσεις, μόχθο και ανισότητα). Προφανώς η σύγχυση αυτή προέρχεται από τη διαστρέβλωση του Αριστοτελικού όρου «πολιτικό ζώο» σε «ζώο κοινωνικό» με τεράστιες συνέπειες μέχρι και σήμερα: η κοινωνία της μάζας αναδύεται, η κοινωνία όπου η ατομικότηταχάνεται μέσα στην μανία του ατομικισμού αλλά και της απροσωπίας, ένας κόσμος στείρος που δεν γεννά τίποτα, που δεν δημιουργεί, αλλά μόνο εκτελεί εντολές που εξυπηρετούν ένα ζωτικό ψεύδος.  Άλλωστε, οι Ρωμαϊκές κοινωνίες, ιδιαίτερα πριν έρθουν σε επαφή με τον Αθηναϊκό πολιτισμό, δεν διέφεραν και πολύ από τις μοναρχικές ασιατικές, όπου οι πολίτες ως δούλοι, αναγκάζονταν να ασχολούνται μόνο με τις αναγκαιότητες της επιβίωσης, την εργασία (homo laborans) – πράγμα που ισχύει σε μεγάλο βαθμό και στην σύγχρονη κοινωνία.

Για την Arendt, αντίθετα με τον Weber και άλλους μοντέρνους διανοητές, η ηθικοποίηση της εργασίας δεν προέρχεται από τον Χριστιανισμό. Η ίδια λέει ότι για τον Χριστιανισμό «δεν είναι καθόλου αναγκαίο να κερδίζουν όλοι οι άνθρωποι την τροφή τους με τον ιδρώτα τους» (1969, σ.317) εφόσον δεν ζουν εκμεταλλευόμενοι τους κόπους των άλλων και πως «η χρησιμοποίηση της εργασίας ως μέσο για να αποτραπούν οι κίνδυνοι της αργίας δεν αποτελεί πρόσφατη Χριστιανική ανακάλυψη αλλά ήδη αποτελούσε μια κοινή ηθική για τους Ρωμαίους». Περαιτέρω, υποστηρίζει πως ο λόγος που ο Χριστιανισμός δεν ανέπτυξε κάποια θετική φιλοσοφία πάνω στην εργασία οφείλεται στο ότι τα κηρύγματα του Ιησού βασίζονται κυρίως στην αγάπη προς τους άλλους και τον δημιουργό θεό.

Είναι αλήθεια, ότι η ηθικοποίηση της εργασίας αποτελεί χαρακτηριστικό πολλών προ-Χριστιανικών δεσποτικών κοινωνιών που χαρακτηρίζονταν για τις ιδιαίτερα αυταρχικές και αυστηρά ιεραρχικές τους δομές. Ορθά, λοιπόν, η Arendt ισχυρίζεται ότι ο Χριστιανισμός δεν βασίζεται σε κάποια εργατιστική ηθική, αλλά θα δούμε παρακάτω, πως με τον δικό του, μέσω διάφορων αιρέσεων, καλλιέργησε την αντίληψη ότι η δουλειά αποτελεί το Α και το Ω κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας. Ο Καστοριάδης αναφερόμενος στον Μαρξ, στη «Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας» (1981, σ.33) έλεγε ότι «η σημασία μιας θεωρίας δεν μπορεί να κατανοηθεί ανεξάρτητα από την ιστορική και κοινωνική της πρακτική στην οποία αντιστοιχεί, στην οποία προεκτείνεται ή της οποίας εξυπηρετεί τη συγκάλυψη» (20). Έτσι λοιπόν, το ότι αναπτύχθηκαν ακραίες εργατιστικές τάσεις εντός των διαφόρων Χριστιανικών δογμάτων (και, κυρίως, το ότι τα πιο ακραία Χριστιανικά δόγματα και αιρέσεις, όπως αυτό των Πουριτανών, εξυμνούν την εργασία) δεν αποτελεί ένα γεγονός που θα μπορούσε κανείς να το δει μεμονωμένα, αγνοώντας τις βασικές κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις της θρησκείας αυτής. Στο ίδιο της βιβλίο, The Human Condition η Arendt βλέπει στο Χριστιανισμό μια προσπάθεια απο-πολιτικοποίησης και εγκλεισμού του ατόμου στην ιδιωτική του σφαίρα. Έτσι, απομονωμένο το άτομο από τα κοινά, δίχως δικαίωμα συμμετοχής σε αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή του, είναι αναγκασμένο να ασχολείται μόνο με την εργασία και την παραγωγή (κατάσταση δουλείας). «Η Χριστιανική ηθική, όπως διακρίνεται από τις θεμελιώδεις θρησκευτικές της αντιλήψεις, πάντοτε επέμενε ότι ο κάθε άνθρωπος θα πρέπει να απασχολείται με τα δικά του μόνο προβλήματα και ότι η πολιτική ευθύνη αποτελεί πρώτα απ’ όλα ένα ζήτημα που θα πρέπει να εξυπηρετεί αποκλειστικά την ευημερία και τη σωτηρία αυτών που ανησυχούν για τις δημόσιες υποθέσεις» (Arendt 1969, 60).

Ο Weber, αντιθέτως, αναγνωρίζει στον Ρεφορμισμό και τον Προτεσταντισμό μια τάση εξορθολογισμού της ανθρώπινης ζωής. Αυτό το στοιχείο, αργότερα, δημιουργεί μια αντινομία εντός του Χριστιανικού δόγματος. Με το πέρασμα των αιώνων, αναδύεται όλο και περισσότερο στην επιφάνεια, νικά το μυθικό στοιχείο, και με την επικράτηση της Βιομηχανικής Επανάστασης, εξουσιάζει ολοκληρωτικά τις Δυτικές κοινωνίες. Η κοσμοθεωρία του Χριστιανισμού αναπαράγει και διαιωνίζει προ-πολιτικές αντιλήψεις και, παρά την αντι-ατομικιστική και αλτρουιστική του προβιά, μας περιορίζει σε μια ατομοκεντρική διάσταση. Ο Καλβινιστής και ο Πουριτανός είναι υποχρεωμένος να «επικοινωνεί» με το Θεό μέσα σε βαθιά πνευματική απομόνωση καθώς πιστεύει ότι η βασιλεία των ουρανών μπορεί να κερδηθεί μόνο μέσω της ατομικής πίστης και άσκησης. Ο Χριστιανός είναι υποχρεωμένος να «αγαπά αλλήλους» με σκοπό και το προσωπικό του συμφέρον, τη σωτηρία της  δ ι κ ή ς  του ψυχής πρώτα απ’ όλα →ωφελιμισμός, ένα στοιχείο που συναντά κανείς στο φαντασιακό του καπιταλισμού, που αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του[1]. Ακόμη, όμως, και αν αγνοήσουμε αυτήν την Βεμπεριανή εκδοχή, πάλι, ούτε λίγο ούτε πολύ, καταλήγουμε στο ίδιο σημείο. Όπως στην αθηναϊκή πολιτεία αυτοί που ήταν αποκλεισμένοι από τα πολιτικά θεωρούνταν μη ελεύθεροι άνθρωποι, έτσι και σε κάθε ιστορική εποχή (όπως είναι και η ιστορική περίοδος της επικράτησης του Χριστιανισμού στην Ευρώπη), η εξαίρεση ενός ατόμου από την πολιτική διαδικασία λήψης αποφάσεων και ο εγκλωβισμός του στην ιδιωτική το μεταβιβάζει στη σφαίρα της ανελευθερίας.

Από την αναγέννηση και το διαφωτισμό στο σήμερα

Οι ιδέες του John Locke δίνουν τις πρώτες βάσεις για την αξία της εργασίας. Ο Locke θα έρθει σε σύγκρουση με τον αμπσολουτισμό του Hobbes, λέγοντας πως κάθε άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος κατάφερε να εναντιωθεί στον συντηρητισμό των Άγγλων φιλοσόφων θεωρώντας ότι οι πολίτες θα πρέπει να έχουν τον έλεγχο του Κυρίαρχου και όχι το αντίθετο (όπως ισχυριζόταν ο Hobbes), όμως η οντολογική του προσέγγιση δεν ξεφεύγει από την θεολογία και τον εμπειρισμό, και συνεπώς, από την υιοθέτηση προ-πολιτικών αρχών. Θεωρούσε την ιδιοκτησία ως δικαίωμα λέγοντας πως το σώμα του ανθρώπου αποτελεί δώρο του θεού, και συνεπώς, ο,τιδήποτε κατασκευάζει κάποιος άνθρωπος χρησιμοποιώντας το σώμα του θα πρέπει να θεωρείται εξίσου κομμάτι του εαυτού του (ή επέκταση του εαυτού του). Ακολουθεί ο πατέρας της οικονομικής επιστήμης, Adam Smith, ο οποίος προβληματισμένος εξίσου με την φυσική κατάσταση του ανθρώπου λέει πως ο ιδιοτελής άνθρωπος μπορεί να κυβερνηθεί «δημοκρατικά», χάριν των νόμων της αγοράς. Έτσι γεννιέται ο homo economicus, ο οποίος καταργεί τον homo politicus.

Αντι-παραγωγή, ένα πρόταγμα για δημιουργική εργασία.

Είδαμε παραπάνω, ότι στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, ταυτίζεται η έννοια της εργασίας με αυτήν του μόχθου. Η υπεράσπισή της, όμως – όσο παράλογο και αν ακούγεται – αποτελεί σήμερα μια μορφή νέας θρησκείας στις περισσότερες δυτικές χώρες, με τους Νεοφιλελεύθερους ιεροκήρυκες να χυδαιολογούν συνεχώς προς οποιονδήποτε δεν ασπάζεται το δόγμα τους, προσάπτοντάς του τα γνωστά στερεότυπα: «τεμπέλης» ή «ανεύθυνος». Ο Καστοριάδης στο βιβλίο του Θρυμματισμένος κόσμος (1992), είχε πει:

Η κεντρικότητα της παράγωγης είναι δημιούργημα του καπιταλισμού· αυτό το φαντασιακό που δημιουργεί ο καπιταλισμός, η ιδέα ότι ήρθαμε στον κόσμο για να παράγουμε πράγματα, είναι τερατώδες. Να παράγουμε και όχι να δημιουργούμε, να κάνουμε ποιήματα, να ζωγραφίζουμε, να κάνουμε τρέλες κτλ. Αλλά επί οκτώ ώρες την ημέρα να συγκεντρώνουμε όλη μας την προσοχή και τις δυνάμεις στη συναρμολόγηση βιδών και κομματιών ώστε να βγαίνουν από αυτή τη δραστηριότητα πράγματα… Αυτό είναι η φαντασιακή σημασία του καπιταλισμού, η οποία πραγματοποιήθηκε σταδιακά και την οποία συμμεριζόταν πλήρως ο Μαρξ προεκτείνοντας την άκριτα στο σύνολο της ανθρώπινης ιστορίας (σ. 12-13).

Κι ενώ θα περίμενε κανείς ότι με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, οι εργατοώρες στο Δυτικό κόσμο θα μειώνονταν προς όφελος όλων, και ότι οι κυβερνήσεις θα παρότρυναν τους πολίτες κάθε χώρας να επενδύσουν στην εκπαίδευση, στις επιστήμες και τις τέχνες, κάνουν τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να μας πείσουν ότι θα πρέπει να εργαζόμαστε περισσότερο, σκληρότερα και με χαμηλότερες αμοιβές.

Για πρώτη φορά εδώ και χιλιετίες, η «πρωτογενής» και «δευτερογενής» παραγωγή – γεωργία, μεταλλεία και μανουφακτούρα, μεταφορές – απορροφά λιγότερο από το τέταρτο του συνολικού input εργασίας (και του απασχολουμένου πληθυσμού) και θα μπορούσε μάλιστα να χρησιμοποιεί μόνο το ήμισυ αυτού του τετάρτου, αν δεν υπήρχε η απίστευτη σπατάλη που ενσωματούται στο σύστημα […] Θα μπορούσε μάλιστα να απορροφά ένα αμελητέο μόνο ποσοστό του ανθρώπινου χρόνου, χωρίς τη συνεχιζόμενη κατασκευή νέων «αναγκών» και την παλαίωση που ενσωματούται εκ κατασκευής στα περισσότερα των σημερινών προϊόντων. Κοντολογίς, μια κοινωνία ελεύθερου χρόνου είναι θεωρητικά δίπλα μας – τη στιγμή που μια κοινωνία που να καθιστά δυνατή για τον καθένα μια εργασία προσωπική και δημιουργική φαίνεται τόσο απομακρυσμένη όσο και στον 10ο αιώνα (Καστοριάδης 1992, σ.12-13).

Για εργασία προσωπική και δημιουργική, λοιπόν, κάνει λόγο ο Καστοριάδης. Πώς όμως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι εφικτό; Με βάση την προσέγγιση της Arendt (vita activita) θα μπορούσε η εργασία να ταυτιστεί με τη δράση. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που κάποιος επιθυμεί να συγγράψει ένα βιβλίο, να αφοσιωθεί σε κάποια τέχνη, το αποτέλεσμα της εργασίας του (παραγωγή διαρκών τεχνουργημάτων) δεν εμπίπτει στη σφαίρα τηςαναγκαιότητας (μόχθος) -δεν το κάνει δηλαδή με σκοπό την επιβίωση – αλλά, απεναντίας, αντανακλά έναν κόσμο βαθύτερων συναισθημάτων και σκέψεων, εκλαμβάνεται ως αντικείμενο ανθρώπινης επικοινωνίας και επαφής και εισέρχεται στην σφαίρα της δημιουργίας. Ως εκ τούτου, σαν αντιπρόταση στη σύγχρονη βαρβαρότητα της ηθικής της εργασίας θέτουμε την ηθική της δημιουργίας και αντιπαλεύουμε το Νεοφιλελεύθερισμό με το να υπενθυμίζουμε ότι η ενασχόληση ενός ανθρώπου μόνο με τηναναγκαιότητα της επιβίωσης δεν απέχει και πολύ από την κατάσταση της δουλείας. Στην τελική, ίσως είναι προτιμότερο κανείς να είναι τεμπέλης παρά δούλος. Είναι όμως σίγουρα προτιμότερο καί από τα δύο, να είναι δημιουργός.

Ο Δυτικός άνθρωπος, όμως, δείχνει να βρίσκεται όμηρος μιας τελματωμένης πραγματικότητας. Αισθάνεται όχι μόνο πως δεν μπορεί να ξεφύγει αλλά τρέμει μπροστά στον φόβο της αλλαγής. Αντιλαμβάνεται πως οι ηθικοί κανόνες που ακολουθεί τυφλά, δεν οδηγούν πουθενά είτε παραμένει εγκλωβισμένος στην εθελοδουλία της εργασίας, βυθίζοντας τον εαυτό του στην πλάνη της υπερκατανάλωσης που του παρέχει τη δυνατότητα να εξαγοράσει τη χαμένη του ελευθερία με το να καταναλώνει διαφόρων ειδών σκουπιδοπροϊόντα. Νοιώθει αδύναμος να αντισταθεί και όντας εγκλωβισμένος στην ιδιωτική του σφαίρα και τον δίχως όρια ατομικισμό, επιλέγει να συμβιβαστεί με την πραγματικότητα είτε βυθίζοντας τον εαυτό του στην απάθεια, είτε με το να αποδέχεται τα ψέματα δημαγωγών πολιτικάντηδων που ωστόσο ακούγονται ευχάριστα στ΄αυτιά του, φτάνοντας μέχρι και στο σημείο να αποδοκιμάζει οποιαδήποτε προσπάθεια ρήξης με τους υπάρχοντες χρεοκοπημένους θεσμούς. Αν, τελικά, υπάρχει κάτι που τον κάνει ν’ απέχει από μια κοινωνία αυτονομίας δεν είναι άλλο παρά ο εαυτός του. Η άμεση δημοκρατία δεν μπορεί να εφαρμοστεί αν δεν την απαιτήσει ο ίδιος μαζί με τους συμπολίτες του. Όσο προτεραιότητες στη ζωή του θα έχουν τα ψώνια του Σαββατοκύριακου και το θέαμα, τόσο η άμεση δημοκρατία θα απέχει από την πραγμάτωσή της. Όσο, τέλος, θα είναι πρόθυμος να θυσιάζει τη δημιουργικότητά του στο βωμό του κέρδους, για λίγες σταγόνες επίπλαστης ευτυχίας, ανίκανος να απομακρύνει από το μυαλό του μύθους και αξίες που έχουν ριζώσει βαθιά στο φαντασιακό του Δυτικού πολιτισμού, τόσο η αυτονομία θα φαντάζει μια απόμακρη και ουτοπική πολιτεία. Κι όμως, δεν έχει να κάνει τίποτα για να την απαιτήσει.

[1] Εν ολίγοις, τόσο Χριστιανισμός όσο και ο Νεοφιλελευθερισμός, παρά τις εκ διαμέτρου αντίθετες φαντασιακές τους σημασίες, διακατέχονται μια έντονη ατομοκεντρικότητα: το άτομο να κλείνεται ερμητικά στον εαυτό του, είτε για να κερδίσει τη «βασιλεία των ουρανών», είτε για να προσδώσει κύρος και αναγνωρισημότητα στον εαυτό του μέσω του πλουτισμού.

Βιβλιογραφία
Arendt, H., 1969. The Human Condition. Chicago: The University of Chicago.
Arendt, H., 1973. On Revolution. Second Edition. Penguin Books.
Weber M., 2003. The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism, Dover Publications.
Καστοριάδης, Κ., 1997. Η Ορθολογικότητα του καπιταλισμού, Αθήνα: Ύψιλον Βιβλία.
Καστοριάδης, Κ., 1981. Η Φαντασιακή Θέσμιση της κοινωνίας, Αθήνα: Κέδρος
Καστοριάδης, K., 1992. Ο Θρυμματισμένος κόσμος, Αθήνα: Ύψιλον Βιβλία.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ: http://eagainst.com/articles/on-work-ethic/